พระยาญาติผู้เปนพระราชบิดา เมื่อสุรคตพระชันสาได้ ๗๔ ปี[1] มีวิหารหลังหนึ่งอยู่บนยอดเขาข้างหน้าพระมหาธาตุ เปนของสร้างชั้นหลัง แต่ชำรุดจวนจะพัง (ได้ยินว่า กำลังเรี่ยรายกันจะปฏิสังขรณ์) ลวดลายที่ปั้นในวิหารก็ดี เครื่องประดับในบริเวณ เช่น รูปภาพที่ตั้งรายตามบันไดที่ขึ้น ก็ดี มักถ่ายแบบรูปภาพที่นครวัดมาทำ แปลว่า ทำในสมัยเมื่อกำลังอยากจะได้นครวัดกลับคืนมาเปนของเขมร ครั้นเมื่อได้สมประสงค์ จึงทำรูปสมเด็จพระศรีสวัสดิ์ทรงเครื่องต้นหล่อด้วยทองบรอนส์ตั้งไว้ที่กลางเนินเขาพนมเพ็ญข้างด้านใต้ มีศิลาจารึกบอกเรื่องเปนอนุสาวรีย์ด้วย แต่รูปสมเด็จพระศรีสวัสดิ์ซึ่งช่างฝรั่งเศสคิดทำนั้น ถ้าว่าตามใจเรา เห็นมีที่เสียสำคัญอยู่ที่ทำเปนรูปนางละคอนเขมรสามคนเชิญเครื่องอยู่ข้าง ๆ ดูขัดในตาเสียโฉมไป ถ้ามีแต่รูปสมเด็จพระศรีสวัสดิ์เท่านั้นจะดีกว่า ที่ในลานรอบเขาพนมเพ็ญ มีพระเจดีย์ทรงเขมรของโบราณสร้างรายอยู่อิกหลายองค์ คงเปนที่บรรจุอัฐิธาตุของเจ้านายหรือผู้มีบันดาศักดิ์แต่โบราณ แต่เดี๋ยวนี้ทอดทิ้งมิได้ซ่อมแซมให้คืนดีอย่างเดิม มีต้นไม้ขึ้นทุกองค์
เวลาเช้า ๙ นาฬิกา ขึ้นรถไปดูพิพิธภัณฑ์สถาน อยู่ต่อพระราชวังข้างด้านเหนือเช่นที่หอพระสมุดฯ ในกรุงเทพฯ นี้ ข้างหน้า
- ↑ เมื่อคฤสตศก ๑๙๑๙ นั้น สมเด็จพระศรีสวัสดิ์ทรงทำศิลาจารึกบอกเรื่องตำนานประดิษฐานไว้ตามโบราณวัดถุที่สำคัญ ได้พบอิกหลายแห่ง เปนการสมควรยิ่งนัก
