หน้า:ประชุมพงศาวดาร (ภาค ๑๗) - ๒๔๖๓.pdf/12

จาก วิกิซอร์ซ
หน้านี้ได้พิสูจน์อักษรแล้ว

เดือดร้อนขัดสนฉนี้ ส่อให้เห็นว่า ยอมให้เล่นถั่วโปแต่คนบางจำพวก ไม่ใช่ยอมให้เล่นเปนสาธารณทั่วไป จึงสันนิฐานว่า การที่ตั้งอากรบ่อนเบี้ยนั้น เดิมเห็นจะประสงค์ให้แต่สำหรับจีนเล่น อย่างเดียวกับตั้งอากรฝิ่นเมื่อในรัชกาลที่ ๔ กรุงรัตนโกสินทรนี้ แต่แรกก็ยอมให้สูบแต่จีน ห้ามมิให้ไทยสูบฝิ่น.

ข้อ  ที่ปรากฎว่า ผู้ถวายเรื่องราวขอ "ประมูลเงินขึ้นเสมอปีละ ๓๗๑ ชั่ง" ดังนี้หมายความว่า รวมทั้งจำนวนเงินอากรเดิมอยู่ในนั้นด้วย คือว่า จะรับทำทั้งอากรบ่อนเบี้ยซึ่งมีอยู่ในกรุงศรีอยุทธยาแล้ว แลขอขยายเขตรตั้งบ่อนต่อออกไปตามหัวเมืองทั้ง ๓ นั้น จึงยอมเพิ่มเงินหลวงขึ้นเปนปีละ ๓๗๑ ชั่ง ในข้อนี้เปนอันได้ความว่า เงินอากรบ่อนเบี้ยเวลานั้นรวมทั้งสิ้นเห็นจะไม่เกินปีละ ๓๕๐ ชั่ง.

ข้อ  ที่ในคำขอประมูลมิได้ออกชื่อเมืองนครไชยศรี เมืองสาครบุรี แลเมืองธนบุรี ข้ามไปขอตั้งที่เมืองราชบุรี เมืองสมุทสงคราม และเมืองสมุทปราการ ดังนี้ส่อให้เห็นว่า เมืองนครไชยศรี เมืองสาครบุรี แลเมืองธนบุรีเห็นจะมีบ่อนเบี้ยรวมอยู่ในอากรแต่ก่อนแล้ว เพราะเปนที่มีจีนตั้งอยู่มากทั้ง ๓ เมือง โดยนัยนี้สันนิฐานว่า เมื่อปีชวด พ.ศ. ๒๒๙๙ ปีที่ตั้งพระราชกำหนดอันกล่าวมานั้น บ่อนเบี้ยเห็นจะมีแต่ที่ในกรุงศรีอยุทธยากับหัวเมืองที่ใกล้เคียงอิกบางเมือง คือเ มืองนนทบุรี ๑ เมืองธนบุรี ๑ เมืองนครไชยศรี ๑ เมืองสาครบุรี ๑ บางทีจะมีที่เมืองฉะเชิงเทรา ด้วยอิกเมือง ๑ แต่ที่เมืองวิเศษไชยชาญกับเมืองลพบุรีนั้นสงไสยอยู่ แลอากรบ่อนเบี้ยทั้งปวงรวมอยู่ในนายอากรคนเดียว.