หน้า:ประชุมพงศาวดาร (ภาค ๔) - ๒๔๕๘.pdf/12

จาก วิกิซอร์ซ
หน้านี้ยังไม่ได้พิสูจน์อักษร

ประชุมพระยาพระเขมรแต่งเรื่องเพิ่มเติมต่อมา เพราะมีเรื่องพงษาวดารลงมาจนถึงปีขาล สัมฤทธิศก จุลศักราช ๑๑๘๐ พ.ศ. ๒๓๖๑ ตรงสมัยในรัชกาลที่ ๒ กรุงรัตนโกสินทรนี้ หนังสือพงษาวดารเขมรฉบับที่ได้มาในรัชกาลที่ ๔ นี้ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวมีรับสั่งให้แปลเปนภาษาไทยสำเร็จเมื่อ ณ วันพฤหัศบดี เดือน ๘ บุรพาสาธ แรม ๖ ค่ำ ปีเถาะ สัปตศก จุลศักราช ๑๒๑๗ พ.ศ. ๒๓๙๘ แลได้พิมพ์แล้วในหนังสือประชุมพงษาวดาร ภาคที่ ๑

ต่อมา เมื่อหาหนังสือรวบรวมเข้าหอพระสมุดวชิรญาณเมื่อตั้งเปนหอพระสมุดสำหรับพระนคร ข้าพเจ้าได้ให้สืบสวนที่กรุงกัมพูชาจะหาหนังสือพงษาวดารเขมรอีก ได้ความว่า ฉบับที่แปลครั้งรัชกาลที่ ๔ นี้เปนฉบับดีที่สุดที่เขามีอยู่ เขากลับถามว่า ที่ในกรุงเทพฯ นี้มีหนังสือพงษาวดารเขมรฉบับอื่นที่ดีกว่าฉบับนั้นบ้างหรือไม่ ถ้ามีขอให้ช่วยคัดให้ไปไว้สำหรับกรุงกัมพูชา ตามความที่ปรากฏดังแสดงมานี้เปนยุติได้ว่า หนังสือพงษาวดารเขมรที่แปลเมื่อในรัชกาลที่ ๔ นั้นเปนพงษาวดารเขมรที่ดีที่สุดที่มีอยู่ในเวลานี้

หนังสือพงษาวดารหัวเมืองมณฑลอิสาณที่พิมพ์ในหนังสือประชุมพงษาวดาร ภาคที่ ๔ นี้เปนหนังสือใหม่ ทั้งการที่รวบรวมเรื่องแลการที่แต่ง หม่อมอมรวงษ์วิจิตรเปนนักเรียนโรงเรียนพระตำหนักสวนกุหลาบชั้นแรก ได้เรียนวิชาความรู้สอบได้เต็มที่แล้ว จึงออกไปรับราชการ มีตำแหน่งอยู่ในกระทรวงอื่นก่อน แล้วย้ายมาอยู่กระทรวงมหาดไทย สมัคออกไปรับราชการในมณฑลอิสาณ คือ ที่แบ่งเปนมณฑล