หน้า:อธิบายเบ็ดเตล็ดฯ พงศาวดารฯ - ดำรง - ๒๔๖๙.pdf/97

จาก วิกิซอร์ซ
หน้านี้ได้พิสูจน์อักษรแล้ว
๘๗

ภาษา เช่น แขก จีน แลมอญ ลาว เปนพื้น ฝรั่งสมัยนั้นมีโปจุเกต แต่ไม่ปรากฎว่าโปจุเกตเข้าด้วย อีกพวกหนึ่งจำเข้าเปนพรรคพวกขุนวรวงศาธิราชด้วยกัลวอาญา ไทยคงอยู่ในพวกนี้เปนพื้น เห็นจะใช้อาญากดขี่อย่างรุนแรง พวกที่เปนนายก็จะเปนแต่เหล่าคนทรยศเสเพลที่เอามาชุบเลี้ยงตั้งแต่งขึ้นเปนพื้น

ภูมิสถานบ้านเรือนที่กรุงศรีอยุธยาในสมัยนั้น มีเค้าเงื่อนว่า ก่ออิฐถือปูนแต่วัด ปราสาทราชมนเทียรทั้งปวงยังเปนเครื่องไม้ พระราชมนเทียรพึ่งก่ออิฐถือปูนต่อเมื่อรัชกาลพระเจ้าปราสาททองเปนต้นมา กำแพงพระราชวังอาจเปนของก่ออิฐถือปูน ประตูซุ้มมณฑปเครื่องไม้ แต่กำแพงพระนครนั้นยังใช้ปักเสาระเนียดบนเนินดิน ปรากฎในหนังสือพระราชพงศาวดารว่า พึ่งก่ออิฐถือปูนกำแพงพระนครต่อในรัชกาลสมเด็จพระมหาจักรพรรดิเมื่อเสร็จศึกหงสาวดีคราวแรก

สมเด็จพระไชยราชาธิราชเสด็จขึ้นไปตีเมืองเชียงใหม่เมื่อปีมะเมีย พ.ศ. ๒๐๘๙ เสร็จการสงครามแล้ว เสด็จยกกองทัพหลวงกลับจากเมืองเชียงใหม่เมื่อเดือน ๔ แรม ๑๕ ค่ำ มาเกิดประชวรกลางทาง ครั้นถึงกรุงฯ พระอาการหนักลง ทรงปรารภถึงเรื่องสืบสันตติวงศ แลเวลานั้นมีแต่พระราชบุตรที่เกิดด้วยท้าวศรีสุดาจันทร์พระสนมเอก ๒ องค์ จึงทรงสถาปนาพระราชบุตรองค์ใหญ่อันพระชันสาได้ ๑๑ ปีให้เปนพระแก้วฟ้ามหาอุปราช ราชบุตรองค์น้อยพระชันสาได้ ๕ ปีเปนพระศรีศิลป์ แล