ผลลัพธ์: ราคาสินค้าเพิ่มขึ้นไม่มากก็น้อยอย่างมีนัยสำคัญ
เป็นที่รู้กันดีว่ากรณีตรงข้าม ผลลัพธ์ตรงข้าม เกิดบ่อยกว่า เมื่ออุปทานเกินอุปสงค์ ผู้ขายแข่งขันกันไม่คิดชีวิต และขาดแคลนผู้ซื้อ บังคับให้ต้องขายสินค้าที่ราคาต่ำอย่างน่าสมเพช
แต่ราคาขึ้น ราคาลง มันคืออะไร? ราคาสูง ราคาต่ำ คืออะไร? ทรายเม็ดเดียวสูงโด่งเมื่อมองผ่านกล้องจุลทรรศน์ หอคอยต่ำเตี้ยเทียบกับภูเขา และหากความสัมพันธ์ระหว่างอุปทานกับอุปสงค์เป็นตัวกำหนดราคา ความสัมพันธ์ระหว่างอุปทานกับอุปสงค์กำหนดโดยอะไร?
หันไปหาพลเมืองคนใดก็ดี ไม่รีรอแม้พริบตาเดียว เช่นอเล็กซานเดอร์มหาราช เขาจะตัดเงื่อนปมทางอภิปรัชญานี้ด้วยตารางสูตรคูณ และกล่าวต่อเรา: “ถ้าต้องจ่ายร้อยเหรียญเพื่อผลิตสินค้าที่ฉันขาย และขายแล้วได้ร้อยสิบเหรียญ——แน่อยู่แล้วในหนึ่งปี——ก็เป็นกำไรที่สุจริต สะอาด และสมเหตุสมผล แต่ถ้าแลกเปลี่ยนแล้วได้มาร้อยยี่สิบหรือร้อยสามสิบเหรีญ ก็เป็นกำไรที่สูงขึ้น และถ้าได้มากถึงสองร้อยเหรียญ ก็เป็นกำไรที่มหึมาผิดธรรมดา” แล้วอะไรหรือที่พลเมืองท่านนี้ใช้เป็นมาตรฐานของกำไร? ต้นทุนการผลิตสินค้าของเขานั่นเอง ถ้าเขาแลกเปลี่ยนสินค้าเขาได้สินค้าอื่นที่ต้นทุนต่ำกว่า เขาก็จะขาดทุน ถ้าเขาแลกเปลี่ยนสินค้าเขาได้สินค้าอื่นที่ต้นทุนมากกว่า เขาก็จะกำไร และเขาคำนวณว่ากำไรขึ้นหรือลงตามระดับที่มูลค่าแลกเปลี่ยนของ
