โคลงโลกนิติ/2

แม่แบบผิดพลาด: มีการลบช่องที่ไม่ได้ใช้ออก โปรดเติมกลับเข้าไป (โปรดดูเอกสารกำกับแม่แบบ)

←๑ - ๑๐๐

โคลงโลกนิติ
สมเด็จฯ กรมพระยาเดชาดิศร
ศิลาจารึกวัดพระเชตุพน

๒๐๑ - ๓๐๐→

แม่แบบผิดพลาด: มีการลบช่องที่ไม่ได้ใช้ออก โปรดเติมกลับเข้าไป (โปรดดูเอกสารกำกับแม่แบบ)

←เป็นมนุษย์หรือเป็นคน

บทอาขยาน บทหลัก ระดับประถมศึกษา โคลงโลกนิติ บทที่ ๖๘, ๑๑๔, ๕๕
สมเด็จฯ กรมพระยาเดชาดิศร

วิกิพีเดีย

วิกิพีเดีย มีบทความเรื่อง:

โคลงโลกนิติ

โคลงโลกนิติ ฉบับศิลาจารึกวัดพระเชตุพนฯ


ก ¿ · ด ๑๐๑ · ว ¿
๏ จำสารสับปลอกเกี้ยว	ตีนสาร
จำนาคมนตร์โอฬาร	ผูกแท้
จำคนเพื่อใจหวาน	ต่างปลอก
จำโลกนี้นั่นแล้	แต่ด้วยไมตรี ฯ


ก ¿ · ด ๑๐๒ · ว ¿
๏ เรียนพระธรรมแท้ผูก	ศาสนา
ปลอกผูกคชตรึงตรา	ตรากหมั้น
มนตร์ดลแลหยูกยา	สมรรถผูก งูแฮ
ผูกโลกทั้งหลายนั้น	แน่นด้วยไมตรี ฯ


ก ¿ · ด ๑๐๓ · ว ¿
๏ ผจญคนมักโกรธด้วย	ไมตรี
ผจญหมู่ทรชนดี	ต่อตั้ง
ผจญคนจิตโลภมี	ทรัพย์เผื่อ แผ่นา
ผจญอสัตย์ให้ยั้ง	หยุดด้วยสัตยา ฯ


ก ¿ · ด ๑๐๔ · ว ¿
๏ รบชนะศึกได้	ในณรงค์
รบแม่เรือนตัวยง	ขยาดแพ้
รบใจชักให้คง	ความสัตย์
ถือว่าผู้นั้นแล้	เลิศล้ำชายชาญ ฯ


ก ¿ · ด ๑๐๕ · ว ¿
๏ คนใดคนหนึ่งผู้	ใจฉกรรจ์
เคียดฆ่าคนอนันต์	หนักแท้
ไป่ปานบุรุษอัน	ผจญจิต เองนา
เธียรท่านเยินยอแล้	ว่าผู้มีชัย ฯ


ก ¿ · ด ๑๐๖ · ว ¿
๏ แพ้ศึกหลบหลีกได้	รอดตน
แพ้คดีทุกข์ทน	ทรัพย์ผ้าย
แพ้เบี้ยค่นจนจน	ตัวยาก ก็ดี
แพ้แม่เรือนทำร้าย	ยากเท้าบรรลัย ฯ


ก ¿ · ด ๑๐๗ · ว ¿
๏ สงครามแสวงท่วยแกล้ว	อาสา
กลคดีพึงหา	ท่านรู้
ยามกินรสโอชา	ชวนเพื่อน กินนา
หาปราชญ์ล้ำเลิศผู้	เมื่อแก้ปริศนา ฯ


ก ¿ · ด ๑๐๘ · ว ¿
๏ แสวงรู้พึงคบด้วย	บัณฑิต
แสวงทรัพย์คบพาณิช	ง่ายไซร้
แสวงหายศศักดิ์ชิด	ชอบราช
ผิใคร่ได้ลูกไซร้	เสพส้องเมียสาว ฯ


ก ¿ · ด ๑๐๙ · ว ¿
๏ หายากเชิงรอบรู้	การกิจ
หายากเชิงชาญชิด	ชอบใช้
หายากเช่นเชิงมิตร	คุงชีพ
หายากเชิงช่างให้	ชอบน้ำใจจริง ฯ


ก ¿ · ด ๑๑๐ · ว ¿
๏ ร้อยคนหาแกว่นแกล้ว	กลางณรงค์
พันหนึ่งหาปัญญายง	ยิ่งรู้
แสนคนเสาะคนตรง	ยังยาก
ไป่เท่าคนหนึ่งผู้	อาจอ้างอวยทาน ฯ


ก ¿ · ด ๑๑๑ · ว ¿
๏ ร้อยคนหาแกว่นแกล้ว	กลางณรงค์
พันหนึ่งหาปัญญายง	ยิ่งรู้
แสนคนเสาะคนตรง	ยิ่งยาก
ไป่เท่าคนหนึ่งผู้	อาจอ้างอวยทาน ฯ


ก ¿ · ด ๑๑๒ · ว ¿
๏ ช้างม้าเมียมิ่งแก้ว	เงินทอง
ตัวมิตายจักปอง	ย่อมได้
ชีวิตสิ่งเดียวของ	หายาก
ใช่ประทีปเทียนไต้	ดับแล้วจุดคืน ฯ


ก ¿ · ด ๑๑๓ · ว ¿
๏ เมื่อน้อยเรียนเร่งรู้	วิชา
ครั้นใหญ่หาสินมา	สู้เหย้า
เมื่อกลางแก่ศรัทธา	ทำแต่ บุญนา
ครั้งแก่แรงวอกเว้า	ห่อนได้เป็นการ ฯ


ก ¿ · ด ๑๑๔ · ว ¿
๏ ความรู้ดูยิ่งล้ำ	สินทรัพย์
คิดค่าควรเมืองนับ	ยิ่งไซร้
เพราะเหตุจักอยู่กับ	กายอาต มานา
โจรจักเบียนบ่ได้	เร่งรู้เรียนเอา ฯ


ก ¿ · ด ๑๑๕ · ว ¿
๏ ความรู้เรียนเมื่อน้อย	หนังสือ
ค่อยสมรรถจึงหัดปรือ	โล่ดั้ง
รู้แล้วเลิศอย่าถือ	ตนถ่อม เถิดพ่อ
บุญจักให้ใครรั้ง	เริ่มรู้เป็นเอง ฯ


ก ¿ · ด ๑๑๖ · ว ¿
๏ ความรู้ดูยิ่งล้ำ	สินทรัพย์
คิดค่าควรเมืองนับ	ยิ่งไซร้
เพราะเหตุจักอยู่กับ	กายอาต- มานา
โจรจักเบียนบ่ได้	เร่งรู้เรียนเอา ฯ


ก ¿ · ด ๑๑๗ · ว ¿
๏ จักเรียนความรู้พิ-	นิจครู
จักกล่าวภรรยาดู	พวกพ้อง
จักขึ้นสู่บนภู-	เขาค่อย เดินนา
จักเสพกามาพร้อง	โกรธไซร้รำพึง ฯ


ก ¿ · ด ๑๑๘ · ว ¿
๏ ความเพียรเป็นอริแล้ว	เป็นมิตร
คร้านเกียจเป็นเพื่อนสนิท	ร่วมไร้
วิชาเฉกยาติด	ขมขื่น
ประมาทเหมือนดับไต้	ชั่วร้ายฤๅเห็น ฯ


ก ¿ · ด ๑๑๙ · ว ¿
๏ ผิรู้รู้จุ่งให้	เทียมคน
จักเงื่องเงื่องเป็นกล	เงื่องแหง้
จักสุกอย่าสุกปน	ดิบครึ่ง หนึ่งนา
ทางไล่ไว้หนีแก้	รอดแคล้วภัยพาล ฯ


ก ¿ · ด ๑๒๐ · ว ¿
๏ ความรู้รู้ยิ่งได้	สินศักดิ์
เป็นที่ชนพำนัก	นอบนิ้ว
อย่าเกียจเกลียดหน่ายรัก	เรียนต่อ
รู้ชอบใช่หอบหิ้ว	เหนื่อยแพ้แรงโรย ฯ


ก ¿ · ด ๑๒๑ · ว ¿
๏ วิชาเป็นเพื่อนเลี้ยง	ชีวิต
ยามอยู่เรือนเมียสนิท	เพื่อนร้อน
ร่างกายสหายติด	ตามทุกข์ ยากนา
ธรรมหากเป็นมิตรข้อน	เมื่อม้วยอาสัญ ฯ


ก ¿ · ด ๑๒๒ · ว ¿
๏ เป็นชายความรู้ยิ่ง	เป็นทรัพย์
ทุกประเทศมีผู้นับ	อ่านอ้าง
สตรีรูปงามสรรพ	เป็นทรัพย์ ตนนา
แม้ตกยากไร้ร้าง	ห่อนไร้สามี ฯ


ก ¿ · ด ๑๒๓ · ว ¿
๏ เห็นใดจำให้แน่	นึกหมาย
ฟังใดอย่าฟังดาย	สดับหมั้น
ชนม์ยืนอย่าพึงวาย	ตรองตรึก ธรรมนา
สิ่งสดับทั้งนั้น	ผิดเพี้ยนเป็นครู ฯ


ก ¿ · ด ๑๒๔ · ว ¿
๏ เภตราเพียบล่มล้ม	จมอรร- ณพนา
เกวียนหนักหักเพลาพลัน	ง่ายไซร้
น้ำน่านซ่านตลิ่งคัน	เพราะเปี่ยม เต็มแฮ
ผู้ประจาคมากให้	ทรัพย์ม้วยหมดตัว ฯ


ก ¿ · ด ๑๒๕ · ว ¿
๏ พลอดนักมักพลาดพลั้ง	พลันผิด
หาญนักมักชีวิต	มอดม้วย
ตรองนักมักเสียจริต	จักคลั่ง
รักนักมักหลงด้วย	เล่ห์ลิ้นลมหญิง ฯ


ก ¿ · ด ๑๒๖ · ว ¿
๏ คนใดโผงพูดโอ้	อึงดัง
อวดว่ากล้าอย่าฟัง	สัปปลี้
หมาเห่าเล่าอย่าหวัง	จักขบ ใครนา
สองเหล่าเขาหมู่นี้	ชาติเชื้อเดียวกัน ฯ


ก ¿ · ด ๑๒๗ · ว ¿
๏ เสือใดแรงร้ายระ	พะพง
อาจอุกบุกดงยง	ขบคั้น
กินสัตว์สุระทะนง	ศักดิ์สาธุ์
จักฉิบหายตายหมั้น	เพราะร้ายแรงทะนง ฯ


ก ¿ · ด ๑๒๘ · ว ¿
๏ ลับหลังบังเบียดล้าง	ลบคุณ
ต่อพักตร์ยกยอบุญ	ลึกซึ้ง
คบมิตรจิตปานปุน	เป็นดุจ นี้นา
กลดั่งเสพน้ำผึ้ง	คลุกเคล้ายาตาย ฯ


ก ¿ · ด ๑๒๙ · ว ¿
๏ ผู้อื่นแม้ประโยชน์ไซร้	เสมอมิตร
มิตรประทุษฐ์ทำจิต	เจ็บช้ำ
กายกับพยาธิชิด	ใครชอบ เลยนา
รุกขชาติในป่าล้ำ	เลิศให้เป็นยา ฯ


ก ¿ · ด ๑๓๐ · ว ¿
๏ สนิมเหล็กเกิดแต่เนื้อ	ในตน
กินกัดเนื้อเหล็กจน	กร่อนขร้ำ
บาปเกิดแก่ตนคน	เป็นบาป
บาปย่อมทำโทษซ้ำ	ใส่ผู้บาปเอง ฯ


ก ¿ · ด ๑๓๑ · ว ¿
๏ ฟักแฟงแตงเต้าถั่ว	งายล
หว่านสิ่งใดให้ผล	สิ่งนั้น
ทำทานหว่านกุศล	ผลเพิ่ม พูนนา
ทำบาปบาปซั้นซั้น	ไล่เลี้ยวตามตน ฯ


ก ¿ · ด ๑๓๒ · ว ¿
๏ ยายำประกอบด้วย	มนตร์ดล
เคราะห์โศกโรคบนปน	ปะไซร้
แม้นบุญช่วยอวยผล	ผลเพิ่ม พูนนา
แม้บาปบุรพกรรมให้	บาปซ้ำเสียศูนย์ ฯ


ก ¿ · ด ๑๓๓ · ว ¿
๏ มีสินฤๅเท่าผู้	มีคุณ
ข้าศึกฤๅปานปุน	พยาธิไซร้
รักใดจักเพิ่มพุน	รักอาต- มานา
แรงอื่นฤๅจักได้	เท่าด้วยแรงกรรม ฯ


ก ¿ · ด ๑๓๔ · ว ¿
๏ อย่าโทษไทท้าวท่วย	เทวา
อย่าโทษสถานภูผา	ย่านกว้าง
อย่าโทษหมู่วงศา	มิตรญาติ
โทษแต่กรรมเองสร้าง	ส่งให้เป็นเอง ฯ


ก ¿ · ด ๑๓๕ · ว ¿
๏ หมอแพทย์ทายว่าไข้	ลมคุม
โหรว่าเคราะห์แรงรุม	โทษให้
แม่มดว่าผีกุม	ทำโทษ
ปราชญ์ว่ากรรมเองไซร้	ก่อสร้างมาเอง ฯ


ก ¿ · ด ๑๓๖ · ว ¿
๏ แม้มีตัวใหญ่เพี้ยง	ภูผา
สูงเจ็ดลำตาลสา-	มารถแท้
พงศ์พันธุ์เผ่าจันทรา	สุริเยศ ก็ดี
ครั้นว่าไร้ทรัพย์แล้	ทั่วหล้าฤๅเห็น (นับหน้าฤๅมี) ฯ


ก ¿ · ด ๑๓๗ · ว ¿
๏ คนผู้หินชาติช้า	พงศ์พันธุ์
ครั้นมั่งมีสินสรรพ์	อวดอ้าง
แม้ผู้เผ่าสุริยจันทร์	สูงศักดิ์ ก็ดี
ครั้นทรัพย์แรมโรยร้าง	หมู่ร้ายดูแคลน ฯ


ก ¿ · ด ๑๓๘ · ว ¿
๏ แม้มีเนตรพ่างเพี้ยง	พันจัก- ษุแฮ
มีวิชารู้หลัก	เลิศล้น
ปัญญายิ่งยศศักดิ์	ฦาทั่ว ภพนา
รู้เท่าใดฤๅพ้น	พ่ายแพ้ความตาย ฯ


ก ¿ · ด ๑๓๙ · ว ¿
๏ มีฤทธิแรงมากแม้น	ทศพล ก็ดี
หักพระเมรุทบทน	ท่าวแท้
หยิบยกสี่สากล	ชูกลอก ไว้นา
บัดย่อมจะพ่ายแพ้	แก่ท้าวมฤตยู ฯ


ก ¿ · ด ๑๔๐ · ว ¿
๏ มีฤทธิ์รู้ยิ่งแม้น	สัพพัญญู ก็ดี
เหินเห็จเตร็จไตรตรู	ทั่วหล้า
ตำดินแหวกสินธู	ทุกทวีป
รู้เท่ารู้ล้นฟ้า	ห่อนพ้นความตาย ฯ


ก ¿ · ด ๑๔๑ · ว ¿
๏ มีบุตรบ่วงหนึ่งเกี้ยว	พันคอ
ทรัพย์ผูกบาทาคลอ	หน่วงไว้
ภรรยาเยี่ยงบ่วงปอ	รึงรัด มือนา
สามบ่วงใครพ้นได้	จึ่งพ้นสงสาร ฯ


ก ¿ · ด ๑๔๒ · ว ¿
๏ บัญญัติลูกเต้าทรัพย์	สินสกล
ผู้โฉดคิดเวียนวน	โศกเศร้า
บ่คิดว่าตัวตน	ศูนย์เปล่า ไซร้ฤๅ
เมียลูกทรัพย์หากเข้า	เกาะยื้อยามมรณ์ ฯ


ก ¿ · ด ๑๔๓ · ว ¿
๏ ผู้ใดมีมั่งขั้ง	เงินทอง
ลูกที่ดีให้ครอง	สืบไว้
ลูกร้ายอย่าพึงปอง	มอบทรัพย์ ให้นา
พึงวิจารณ์ประมวญให้	รอบรู้เป็นคุณ ฯ


ก ¿ · ด ๑๔๔ · ว ¿
๏ มีลูกจากโทษแท้	สาธารณ์
เข้าบ่อนคบคนพาล	ลักลี้
ส้องเสพสุราบาน	การบาป
จากโทษแท้เท่านี้	ลาภล้ำบิดา ฯ


ก ¿ · ด ๑๔๕ · ว ¿
๏ ลูกหนึ่งยอดยิ่งล้ำ	ประยูร
ลูกหนึ่งเทียมตระกูล	พ่อแท้
ลูกหนึ่งถ่อยสถูล	กว่าชาติ
สามสิ่งนี้มีแล้	เที่ยงแท้ทุกคน ฯ


ก ¿ · ด ๑๔๖ · ว ¿
๏ มีลูกลูกเล่าไซร้	หลายประการ
ลูกหนึ่งพึงล้างผลาญ	ทรัพย์ม้วย
ลูกหนึ่งย่อมคบพาล	พาผิด มานา
ลูกที่ดีนั้นด้วย	ว่ารู้ฟังคำ ฯ


ก ¿ · ด ๑๔๗ · ว ¿
๏ มีลูกดื้อลูกขี้-	กาแก
มีทาสเทียรตำแย	แส่ไส้
มีเรือรั่วขี่แพ	ดีกว่า
มีแม่เรือนเปื้อนให้	เดือดร้อนเพรางาย ฯ


ก ¿ · ด ๑๔๘ · ว ¿
๏ พระจันทร์โอภาสด้วย	ราตรี
แสงสว่างแผ้วพันสี	ส่องหล้า
กษัตริย์อ่าอินทรีย์	เรืองรุ่ง งามนา
บุตรที่ดีรุ่งหน้า	พวกพ้องพงศ์พันธุ์ ฯ


ก ¿ · ด ๑๔๙ · ว ¿
๏ ว่าเมียมีมากล้ำ	หลายเมีย
เมียหนึ่งยกยอเยีย	อย่างแหม้
เมียหนึ่งส่ายทรัพย์เสีย	ศูนย์จาก ตนนา
เมียหนึ่งทำโทษแท้	เที่ยงให้ฉิบหาย ฯ


ก ¿ · ด ๑๕๐ · ว ¿
๏ เมียมากจุ่งระมัดหมั้น	ตัวตน
มันย่อมหามนตร์ดล	คิดร้าย
รักนักมักหลงกล	การเสน่ห์
ควรประหยัดอย่าหง้าย	จักสิ้นเสียตัว ฯ


ก ¿ · ด ๑๕๑ · ว ¿
๏ หญิงประทุษฐ์ทำเล่ห์ซ้อน	เหนือชาย
คิดคดมุ่งมั่นหมาย	ค่ำเช้า
คอยไข้ป่วยปางตาย	อับลาภ
เอาพิษเพิ่มภักษ์เข้า	เหตุนั้นควรถวิล ฯ


ก ¿ · ด ๑๕๒ · ว ¿
๏ หญิงชั่วผัวหย่าร้าง	สามคน
ช้างหลีกหนีสามหน	จากเจ้า
ลูกศิษย์ผิดครูตน	สามแห่ง
เขาหมู่นี้อย่าเข้า	เสพส้องสมาคม ฯ


ก ¿ · ด ๑๕๓ · ว ¿
๏ หญิงชั่วชู้ร้ายนัก	ฤๅคลาด
เห็นบุรุษนักปราชญ์	เกลียดใกล้
แมลงวันย่อมเอาชาติ	อสุภ เน่านา
บ่เสาะกลิ่นดอกไม้	ดุจผึ้งภุมรา ฯ


ก ¿ · ด ๑๕๔ · ว ¿
๏ ปางก่อนเคยร่วมน้ำ	ใจจิต
เคยยื่นทรัพย์ไปล่ปลิด	ปลดให้
เคยเป็นมิ่งเมียสนิท	หลายชาติ มานา
ในชาตินี้จึ่งได้	เสพส้องครองกัน ฯ


ก ¿ · ด ๑๕๕ · ว ¿
๏ อากาศหฤโหดร้าย	คือกา
สัตว์สี่ตีนคือลา	โหดแท้
นักพรตมักโกรธา	หฤโหด
ร้ายกว่าร้ายนั้นแล้	แต่ผู้นินทา ฯ


ก ¿ · ด ๑๕๖ · ว ¿
๏ ถ่อลอยกลางแม่น้ำ	ฤๅจะเอา
แม้มิบุบบางเบา	มอดย้ำ
สตรีรูปลำเพา	ผัวหย่า เล่าแฮ
ยักหล่มถ่มร้ายซ้ำ	ไม่ร้ายแรงหึง ฯ


ก ¿ · ด ๑๕๗ · ว ¿
๏ ด ังฤๅแม่น้ำและ	หนทาง
ศาลสระโรงบึงบาง	บ่อห้วย
เปรียบประดุจใจนาง	ในโลก นี้นา
ฤๅอิ่มเวลาด้วย	แห่งห้องสงสาร ฯ


ก ¿ · ด ๑๕๘ · ว ¿
๏ แมลงวันท่วยเด็กน้อย	นารี
พลูกัดชลคุณฑี	ลูกไม้
น้ำไหลแลฤๅษี	สิทธิเดช
เจ็ดสิ่งนี้อย่าได้	เกลียดอ้างเป็นเดน ฯ


ก ¿ · ด ๑๕๙ · ว ¿
๏ ด ูข้าดูเมื่อใช้	การหนัก
ดูมิตรพงศารัก	เมื่อไร้
ดูเมียเมื่อไข้จัก	จวนชีพ
อาจจักรู้จิตไว้	ว่าร้ายฤาดี ฯ


ก ¿ · ด ๑๖๐ · ว ¿
๏ ทาสาอย่าคิดไว้	วางใจ
ปกปิดกลภายใน	อย่าหง้าย
เลศลับสิ่งใดใด	เห็นเหตุ
มันแนะนำทำร้าย	หมดสิ้นเสียตัว ฯ


ก ¿ · ด ๑๖๑ · ว ¿
๏ ความลับอย่าให้ทาส	จับที
ปกปิดมิดจงดี	อย่าแผร้
แม้ให้ทราบเหตุมี	หลายหลาก
นับว่าข้าทาสแท้	โทษร้ายเร็วถึง ฯ


ก ¿ · ด ๑๖๒ · ว ¿
๏ หญิงทาสทางทาสใช้	โดยควร
อย่าและเล็มลามลวน	วากเว้
รู้รสก่อเชิงชวน	ใช้ยาก
ดังแมลงป่องจระเข้	ก่งแหง้งอนหาง ฯ


ก ¿ · ด ๑๖๓ (๔๐๑) · ว ¿
๏ ช้างสารหกศอกไซร้	เสียงา
งูเห่ากลายเป็นปลา	อย่าต้อง
ข้าเก่าเกิดแต่ตา	ตนปู่ ก็ดี
เมียรักนอนร่วมห้อง	อย่าไว้วางใจ ฯ


ก ¿ · ด ๑๖๔ · ว ¿
๏ หญิงชายบ้าบาปเถ้า	ทุรชน
ใครอดออมข้าคน	หมู่นี้
สิริห่อนจากตน	คลาคลาด
มาอยู่ชูตีนกี้	เมื่อรื้อวางวาย ฯ


ก ¿ · ด ๑๖๕ · ว ¿
๏ พ่อชั่วคนรู้ย่อม	สาธารณ์
แม่ชั่วปากสามานย์	กล่าวกล้า
พ่อแม่โคตรสันดาน	สุทธชาติ
คำอ่อนหวานบานหน้า	ร่วมรู้อันดี ฯ


ก ¿ · ด ๑๖๖ · ว ¿
๏ พ่อตายคือฉัตรกั้ง	หายหัก
แม่ดับดุจรถจักร	จากด้วย
ลูกตายบ่วายรัก	แรงร่ำ
เมียมิ่งตายวายม้วย	มืดคลุ้มแดนไตร ฯ


ก ¿ · ด ๑๖๗ · ว ¿
๏ พิษร้อนในโลกนี้	มีสาม
พิษหอกดาบเพลิงลาม	ลวกไหม้
ร้อนจริงก็มียาม	หยุดหย่อน เย็นนา
ร้อนสิ่งเดียวร้อนไร้	ยิ่งร้อนฤๅวาย ฯ


ก - · ด ๑๖๘ · ว ๑๗๐
๏ หวานใดในโลกนี้	มีสาม สิ่งนา
หวานหนึ่งคือรสกาม	อีกอ้อย
หวานอื่นหมื่นแสนทราม	สารพัด หวานเอย
หวานไป่ปานรสถ้อย	กล่าวเกลี้ยงคำหวาน ฯ


ก ¿ · ด ๑๖๙ · ว ¿
๏ ธรรมดายาโรคร้อน	รสขม
กินก็บำบัดลม	และไข้
คนซื่อกล่าวใครชม	ว่าชอบ หูแฮ
จริงไป่จริงนั้นไซร้	ผ่ายหน้านานเห็น ฯ


ก ¿ · ด ๑๗๐ (๓๘๕,๓๘๖) · ว ¿
๏ โทษท่านผู้อื่นเพี้ยง	เมล็ดงา
ปองติฉินนินทา	ห่อนเว้น
โทษตนเท่าภูผา	หนักยิ่ง
ป้องปิดคิดซ่อนเร้น	เรื่องร้ายหายสูญ ฯ


ก ¿ · ด ๑๗๑ · ว ¿
๏ คนรักมีมากไซร้	แสดงผล
ชังมากนินทาตน	โศกเศร้า
รักมากเมื่อกังวล	วานช่วย กันนา
ชังมากมักรุมเร้า	กล่าวร้ายรันทำ ฯ


ก ¿ · ด ๑๗๒ · ว ¿
๏ ด อกบัวหนามณะก้าน	คนฉิน
สระก็มีมลทิน	ไป่พร้อง
น้ำล้างสิ่งของกิน	พึงเกลียด ตินา
คลองอาบอากูลซ้อง	สิ่งร้ายเป็นดี ฯ


ก ¿ · ด ๑๗๓ · ว ¿
๏ ลิ้นพราหมณ์ตานกแร้ง	จมูกมด
น้ำจิตพระยากำหนด	ยากแท้
คำครูสั่งสอนบท	ธรรเมศ
ห้าสิ่งนี้แหลมแล้	รวดรู้เร็วจริง ฯ


ก ¿ · ด ๑๗๔ · ว ¿
๏ คนตื่นคืนหนึ่งช้า	จริงเจียว
มล้าวิถีโยชน์เดียว	ดุจร้อย
สงสารหมู่พาลเทียว	ทางเนิ่น นานนา
เพราะบ่เห็นธรรมน้อย	หนึ่งให้เป็นคุณ ฯ


ก ¿ · ด ๑๗๕ · ว ¿
๏ เฝ้าท้าวเทียมเสพด้วย	ยาพิษ
เข้าสู่สงครามชิด	ใช่ช้า
ทรงครรภ์แลพาณิช	เที่ยวท่อง ชเลนา
บัดชื่นบัดเศร้าหน้า	กล่าวใกล้ความตาย ฯ


ก ¿ · ด ๑๗๖ · ว ¿
๏ บรรทมยามหนึ่งไท้	ทรงฤทธิ์
หกทุ่มหมู่บัณฑิต	ทั่วแท้
สามยามพวกพาณิช	นรชาติ
นอนสี่ยามนั้นแล	เที่ยงแท้เดียรฉาน ฯ


ก ¿ · ด ๑๗๗ · ว ¿
๏ ราชาธิราชน้อม	ในสัตย์
อำมาตย์เป็นบรรทัด	ถ่องแท้
ฝูงราษฎร์อยู่ศรีสวัสดิ์	ทุกเมื่อ
เมืองดั่งนี้เลิศแล้	ไพร่ฟ้าเปรมปรีดิ์ ฯ


ก - · ด ๑๗๘ · ว ¿
๏ ข้าท่านคร้านหลีกเจ้า	จากเจียร
ชีบ่เล่าเรียนเขียน	อ่านไซร้
ชาวนาละความเพียร	ไถถาก
สามสิ่งนี้โหดให้	โทษแท้คนฉิน ฯ


ก ¿ · ด ๑๗๙ · ว ¿
๏ นายเรือนใหญ่อยู่เหย้า	เรือนตน
นายช่างเป็นใหญ่คน	ลูกบ้าน
ท้าวพระยาใหญ่กว่าชน	ในเขต แดนนา
นักปราชญ์ใหญ่แปดด้าน	ทั่วด้าวทิศา ฯ


ก - · ด ๑๘๐ · ว ¿
๏ สตรีดีรูปได้	เป็นทรัพย์
ชายฉลาดความรู้สรรพ	ทรัพย์ได้
พราหมณ์ทรงเวทยานับ	ว่าทรัพย์ พราหมณ์นา
ภิกษุเกิดลาภไซร้	เพื่อรู้เทศน์ธรรม ฯ


ก ¿ · ด ๑๘๑ · ว ¿
๏ เรียนสรรพสบศาสตร์สิ้น	เพลงศิลป์
ประสิทธิ์เสร็จทั้งแดนดิน	ย่อมได้
ตามปัญญายิ่งโดยจินต์	คดีโลก
สอนอัชฌาสัยไซร้	ห่อนได้มีครู ฯ


ก ¿ · ด ๑๘๒ · ว ¿
๏ เรียนรู้ครูบอกได้	เสร็จสรรพ์
สบศาสตร์ศิลป์ทุกอัน	ย่อมรู้
อัชฌาสัยแห่งสามัญ	บุญแต่ง มาแฮ
ครูทักนักสิทธิผู้	เลิศได้บอกเลย ฯ


ก ¿ · ด ๑๘๓ · ว ¿
๏ แม้นบุญยังอย่าได้	ขวนขวาย
อย่าตื่นตีตนตาย	ก่อนไข้
ลูกพร้าวอยู่ถึงปลาย	สูงสุด ยอดนา
ใครพร่ำน้ำตักให้	หากรู้เต็มเอง ฯ


ก ¿ · ด ๑๘๔ · ว ¿
๏ นกน้อยขนน้อยแต่	พอตัว
รังแต่งจุเมียผัว	อยู่ได้
มักใหญ่ย่อมคนหวัว	ไพเพศ
ทำแต่พอตัวไซร้	อย่าให้คนหยัน ฯ


ก ¿ · ด ๑๘๕ · ว ¿
๏ เห็นท่านมีอย่าเคลิ้ม	ใจตาม
เรายากหากใจงาม	อย่าคร้าน
อุตส่าห์พยายาม	การกิจ
เอาเยี่ยงอย่างเพื่อนบ้าน	อย่าท้อทำกิน ฯ


ก ¿ · ด ๑๘๖ · ว ¿
๏ เริ่มการตรองตรึงไว้	ในใจ
การจะลุจึงไข	ข่าวแจ้ง
เดื่อดอกออกห่อนใคร	เห็นดอก
ผลผลิตติดแล้วแผร้ง	แพร่ให้คนเห็น ฯ


ก ¿ · ด ๑๘๗ · ว ¿
๏ การใดตรองผิดไซร้	เสียถนัด
เอาสิ่งนั้นตรองขัด	คิดแก้
หนามยอกสิ่วแคะคัด	ฤๅออก
หนามต่อหนามนั้นแล้	เขี่ยได้คืนถอน ฯ


ก ¿ · ด ๑๘๘ · ว ¿
๏ ผมผิดคิดสิบห้า	วันวาร
ทำไร่ผิดเทศกาล	ขวบเช้า
เลี้ยงเมียผิดรำคาญ	คิดหย่า
ทำผิดไว้คิดเศร้า	ตราบเท้าวันตาย ฯ


ก ¿ · ด ๑๘๙ · ว ¿
๏ เดินทางต่างเทศให้	พิจารณ์
อาสน์นั่งนอนอาหาร	อีกน้ำ
อดนอนอดบันดาล	ความโกรธ
ห้าสิ่งนี้คุณล้ำ	เลิศล้วนควรถวิล ฯ


ก ¿ · ด ๑๙๐ · ว ¿
๏ อาศัยเรือนทาสท่านให้	วิจารณ์
เห็นท่านทำการงาน	ช่วยพร้อง
แม้มีกิจโดยสาร	นาเวศ
พายถ่อช่วยค้ำจ้อง	จรดให้จนถึง ฯ


ก ¿ · ด ๑๙๑ · ว ¿
๏ เขาบ่เรียกสักหน่อยขึ้น	เคหา
ท่านบ่ถามเจรจา	อวดรู้
ยกตนอหังการ์	เกินเพื่อน
สามลักษณะนี้ผู้	เผ่าร้ายฤๅดี ฯ


ก ¿ · ด ๑๙๒ · ว ¿
๏ เป็นคนคลาดเหย้าอย่า	เปล่ากาย
เงินสลึงติดชาย	ขอดไว้
เคหาอย่าศูนย์วาย	เข้าเปลือก มีนา
เฉินฉุกขุกจักได้	ผ่อนเลี้ยงอาตมา ฯ


ก ¿ · ด ๑๙๓ · ว ¿
๏ สินใดบ่ชอบได้	มาเรือน
อยู่แค่เจ็ดเดือนเตือน	ค่ำเช้า
ครั้นนานย่อมเลือนเปือน	ปนอยู่
มักชักของเก่าเหย้า	มอดม้วยหมดโครง ฯ


ก ¿ · ด ๑๙๔ · ว ¿
๏ ตมเกิดแต่น้ำแล่น	เป็นกระสาย
น้ำก็ล้างเลนหาย	ซากไซร้
บาปเกิดใช่แต่กาย	เพราะจิต ก่อนนา
อันจักล้างบาปได้	เพราะน้ำใจเอง ฯ


ก ¿ · ด ๑๙๕ · ว ¿
๏ อายครูไซร้ถ่อยรู้	วิชา
อายแก่ราชาคลา	ยศแท้
อายแก่ภรรยาหา	บุตรแต่ ไหนมา
อายกับทำบุญแล้	สุขนั้นฤามี ฯ


ก ¿ · ด ๑๙๖ · ว ¿
๏ หน้าแช่มชื่นช้อยเช่น	บัวบาน
ถ้อยฉ่ำคำเฉื่อยหวาน	ซาบไส้
หัวใจดั่งดาบผลาญ	ชนม์ชีพ
เขาเหล่านี้กล่าวไว้	ว่าผู้ทรชน ฯ


ก ¿ · ด ๑๙๗ · ว ¿
๏ หลีกเกวียนให้หลีกห้า	ศอกหมาย
ม้าหลีกสิบศอกกราย	อย่าใกล้
ช้างยี่สิบศอกคลาย	คลาคลาด
เห็นทุรชนหลีกให้	ห่างพ้นลับตา ฯ


ก ¿ · ด ๑๙๘ · ว ¿
๏ พาชีขี่คล่องคล้อย	ควรคลา
โคคู่ควรไถนา	ชอบใช้
บนชานชาติวิฬาร์	ควรอยู่
สุนัขเนาแต่ใต้	ต่ำเหย้าเรือนควร ฯ


ก ¿ · ด ๑๙๙ · ว ¿
๏ กระบือหนึ่งห้ามอย่า	ควรครอง
เมียมิ่งอย่ามีสอง	สี่ได้
โคสามอย่าควรปอง	เป็นเหตุ
เรือนอยู่สี่ห้องให้	เดือดร้อนรำคาญ ฯ


ก ¿ · ด ๒๐๐ · ว ¿
๏ มีเรือค้าขี่ห้า	ลำนอ ห้ามแฮ
สุนัขหกอย่าพึงพอ	จิตเลี้ยง
แมวเจ็ดเร่งเร็วขอ	มาใส่ อีกนา
ช้างแปดม้าเก้าเหยี้ยง	อย่างห้ามเพรงมา ฯ

ดูเพิ่ม

โคลงโลกนิติ · นำ · ๑-๑๐๐ · ๑๐๑-๒๐๐ · ๒๐๑-๓๐๐ · ๓๐๑-๔๐๐ · ๔๐๐- · ส่งท้าย

วิกิพีเดีย

วิกิพีเดีย มีบทความเรื่อง:

โคลงโลกนิติ