 | แม่แบบ {{หัวสลับ 2}} ถูกยกเลิกแล้ว กรุณาใช้แม่แบบ {{หัวสลับ}} ทดแทน |
ดังว่าเปนฝี ให้สบัดร้อนสบัดหนาว ให้คลื่นเหียนอาเจียนลมเปล่า กินอาหารไม่รู้จักรศ เปนดังนี้ คือ ธาตุลมแตก ถ้าจะแก้ ให้เอาผักเป็ด ๑ ผักเสี้ยนผี ๑ ผักคราด ๑ หญ้ารังกา ๑ ผลผักชีทั้ง ๒ เมล็ดผักกาด ๑ ดอกจงกลณี ๑ สะค้าน ๑ เมล็ดแตงโม ๑ เอาส่วนเท่ากัน ตำเปนผงละลายน้ำผึ้งก็ได้ น้ำร้อนก็ได้ น้ำสุราก็ได้ กินแก้วาโยธาตุอันชื่อว่า อังคะมังคานุสารีวาตา แตก หายแล ฯ
ลมชื่อว่า อัสสาสะปัสสาสะวาตา นั้น จะได้แตกหามิได้ ลมอันนี้ คือ ลมธาตุอันพัดให้หายใจเข้าแลออก ถ้าสิ้นลมหายใจเข้าแลออก หรือลมหายใจเข้าแลออกขาดแล้วเมื่อใด ก็ตายเมื่อนั้น แสดงซึ่งวาโยธาตุโดยสังเขปจบแต่เท่านี้ ฯ
บัดนี้ จะแสดงซึ่งอาโปธาตุ ๑๒ ประการโดยวิตถารใหม่เล่า ปิตตัง คือ ดี ถ้าพิการหรือแตก ทำให้คนผู้นั้นหาสติมิได้ โทษทั้งนี้เปนเพราะดีพิการ ให้แพทย์พึงรู้เถิด ถ้าจะแก้ ให้เอาเทียนตำหนัก ๒ บาท เทียนตาตั๊กแตนหนัก ๒ บาท เทียนเข้าเปลือกหนัก ๒ บาท เปลือกมะทรางหนัก ๒ บาท เปลือกไข่เน่าหนัก ๒ บาท เทพทาโรหนัก ๒ บาท แซกดีจรเข้ ๑ บดปั้นเปนแท่งไว้ละลายน้ำดอกไม้สดแซกพิมเสน กินแก้ลมเพ้อพกคลั่งไคล้หายแล ฯ ขนานหนึ่ง แก้ลง เอาผลจันทน์ ๑ ผลเบญจกานี ๑ เปลือกมะขามเกราะ ๑ ครั่ง ๑ เปลือกผลทับทิม ๑ เปลือกผลมังคุด ๑ กำยาน ๑ ผลตะบูน ๑ ฝิ่น ๑ เอาส่วนเท่ากัน บดปั้นเปนแท่งละลายน้ำเปลือกผลทับทิม กินแก้ลงหายแล ฯ
เสมหัง คือ เสมหะพิการหรือแตก ให้สบัดร้อนสบัดหนาว ให้จับไข้เปนเวลา บางทีให้ลงเปนโลหิตเปนเสมหะเน่า ให้ปวดมวน ถ้าจะแก้ ให้เอาผลผักชีลา ๑ ลำพัน ๑ เปลือกมูลหลวง ๑ น้ำเต้าขม ๑ กระดอมทั้งห้า ๑ แก่นขี้เหล็ก ๑ ต้ม ๓ เอา ๑ ให้กินแก้จับเสียก่อน
