กฎหมายลักษณทาษ/หมายประกาศลูกทาษ

by แมลคัม อาร์เทอร์ สมิท

๏หมายประกาศลูกทาษ คัดมาแต่ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑ น่า ๒๐๘ ๚ะ

๏มีพระบรมราชโองการมารพระบัณฑูรสุรสิงหนาทในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระปรมินทรมหาจุฬาลงกรณ์ พระจุลจอมเกล้าเจ้ากรุงสยาม ให้ประกาศแก่พระราชวงษานุวงษแลข้าทูลอองธุลีพระบาทฝ่ายทหารพลเรือนซ้ายขวาน่าในกำนันอำเภอรั้วแขวงแลประชาราษฎรทุกจังหวัดในกรุงเทพฯ หัวเมืองฝ่ายใต้ฝ่ายเหนือบันดาผู้ที่มีข้าทาษแลผู้ซึ่งเปนทาษเปนชเลยให้รู้ทั่วกัน ด้วยทรงพระราชดำริห์พร้อมด้วยท่านเสนาบดีแลที่ปฤกษาราชการแผ่นดินว่า ตั้งแต่นี้สืบไป ให้เจ้าเบี้ยนายเงินผู้มีทาษตั้งแต่คนหนึ่งสองคนเก้าคนสิบคนเก้าครัวสิบครัวให้ตรวจตราดูลูกทาษของตัวซึ่งเกิดในเรือนเบี้ยว่า มันเกิดในปีมโรง สัมฤทธิศก ปีมเสง เอกศก เปนต้นไป จะมีชายหญิงสักกี่คน แล้วให้พร้อมด้วยอำเภอกับตัวทาษสักหลังสารกรมธรรม์ไว้เปนแผนกว่า อ้ายอีมีชื่อเกิดในปีมโรง สำฤทธิศก เปนต้นไป อายุได้เท่านั้นปี จงให้มีไว้ทุก ๆ ฉบับสารกรมธรรม์ ถ้าลูกทาษเกิดในเรือนเบี้ยตั้งแต่ปีมโรง สัมฤทธิศก มา ไม่มี ฤๅมีแต่ลูกทาษซึ่งเกิดในปีเถาะ นพศก ปีฃาน อัฐศก พ้นขึ้นไป ก็ไม่ต้องสักหลังสารกรมธรรม์ไว้ อนึ่ง ตั้งแต่ปีมโรง สัมฤทธิศก ต่อไป ผู้มีสีนทรัพย์รับช่วยไถ่ผู้คนค่าทาษชายหญิงมาเปนทาษ ก็ให้ตรวจตราดูอ้ายอีลูกทาษซึ่งช่วยไถ่มาใหม่ว่า จะมีลูกทาษเกิดในปีมโรง สัมฤทธิศก เปนต้นมาบ้างฤๅไม่ ถ้ามีติดมาบ้างแล้วไซ้ ก็ให้อำเภอกำนันพร้อมกันกับตัวทาษสักหลังสารสารกรมธรรม์ไว้เปนแผนกส่วนอ้ายอีลูกทาษซึ่งติดมาว่า อ้ายอีมีชื่อนั้น อายุเท่านั้น จงทุกราย อย่าละเมินเพิกเฉยเสียเปนอันขาด ครั้นโปรดเกล้าฯ ให้ออกพระราชบัญญัติเมื่อใด จึ่งให้เจ้าเบี้ยนายเงินแบ่งเงินในสารกรมธรรม์มาลงเปนเงินค่าตัวส่วนลูกทาษตามพิกัดกระเษียรอายุซึ่งมีในพระราชบัญญัติเรื่องลูกทาษ มาตราที่ ๓ ที่ ๔ ที่ ๕ นั้น ต่อไปภายน่า ตัวทาษจะวางเงินไป ๆ มา ๆ จะได้คิดราคากระเษียรอายุลูกทาษขึ้น ๆ ลด ๆ ให้ถูกต้องกันโดยง่ายตามในพระราชกำหนดบัญญัติไว้ในมาตรา ๓ โน้น กับอนึ่ง เจ้า⟨เบี้ย⟩นายเงินซึ่งมีสารกรมธรรม์ประทับตราอำเภออยู่แล้ว จะสักหลังสารกรมธรรม์แบ่งลูกทาษครั้งนี้ ห้ามอย่าให้อำเภอเรียกเอาเงินค่าสิ่งหนึ่งสิ่งใดกับเจ้าเบี้ยนายเงินฤๅตัวทาษ ถ้าเจ้าเบี้ยนายเงินเอาสารกรมธรรม์มาให้สลักหลังเมื่อใด อย่าให้อำเภอแกล้งชักช้าทำให้เสียเวลาของผู้ที่มาทำเปนอันขาด ประกาศมาณวันพฤหัศบดี เดือนสิบ แรมสิบสามค่ำ ปีจอ ฉศก ๑๒๓๖ ๚ะ