ประชุมพงศาวดาร/ภาคที่ 70/เรื่องที่ 10
จุลศักราช ๑๑๗๒ ปีซะง้า เดือน ๕ แรม ๒ ค่ำ ๔
ยามตูดตั้งเมื่อเช้า ๒ นิ้วบาท ดิถีนอก ๑๗ ดิถีใน ๑๖ ดิถี ๔๓
เลิกลูกนิละมิต ๕ ลูก ๖๓๑๘๖ หอละคูณตัวนี้
๑. หมู่คณะสัตว์พระราชาอาจยาลาดจอมสมเด็จบอรมมะบอพิศพระยามหาธรรมิกะสีหาบุตร์ดาราชาที่ลามะหาจักพัฒพรหมมินทะลาปะตนสะกนใดยะพูวนาดชะตะยูกะโพที่สัทธาตัสากาลาพิปูละดูละยาโพธิสัทธาขัตติยพุทธังโลยะตะละนาคะลามหาโสพัฒสันโตทันยะลัทาราชาปุริธรรมทิราช บอรมมะนาด บรมมะบอพิศ ตนปะกอบด้วยโทศาทิศราชสาธรรมสาชนาประถาพบในวะระพุทธสาสนาเป็นอันยิ่ง จริงปงประสิทธิพระพอน ลายจูมดวงนี้ไว้กับวัดหาพระแก้วที่นี้ แต่พระพุทธศักราชสาสนาแห่งพระบรมสัพพัญญูเจ้าล่วงไปแล้ว ๒๓๕๓ ตัวปีซะง้า เดือน ๕ แรม ๒ ค่ำ วัน ๔ ประกอบด้วยนัขขัตะลึก ถึกนวยชื่อว่าสวัสดี ยอวัดหอพระแก้วที่นี้ พระพุทธรูปเจ้าในพระทานนั้น สมเด็จพระเป็นเจ้าให้ช่างผู้ที่คิดริดจะนา ปัจติสังคะละณะ ฝาผนังอาลามนั้น สมเด็จพระเป็นเจ้าเหล่าจ้างช่างในเขียนพระพุทธรูปพันพระองค์ บอเท่าแต่นั้น สมเด็จพระเป็นเจ้าเหล่าจ้างช่างทั้งปวงช่างแปงพระพุทธรูปเจ้าร้อยปลายสิบสามพระองค์ตั้งไว้ในพระระเบียงจมกมทั้ง ๔ ด้าน ฝาผนังจมกมละเบียงทั้ง ๔ ด้านนั้น สมเด็จพระเป็นเจ้าเหล่าส้างพระพิมใส่ไว้มีสองพันหกร้อยปายสองพระองค์ เพื่อให้เป็นที่นมัศการไหว้สักการะบูชา หิตะหีตาปราโยชะนาแก่สัปปูรูดมนุษย์กุทพันคันทะพระนาคาคุลุดธาเทวา คะณะยาสาปันจาวัสสาหัสสานิ ตาบเท้า ๕ พันพระวัดสา คะละณาแต่สมเด็จพระเป็นเจ้าสาละสางวางไป ยังปัจจัยชาติ ราชสมบัติ ส้างแปง โชติตะณา วอระพระพุทธสาสนาที่นี้ แต่คำปิวหนักสามแสนสองหมื่นสองพันปายสองร้อยสามสิบเก้ากีบ เงินปิวหมื่นสี่พันปายเจ็ดร้อยเก้าสิบหกกีบ คิดเป็นดา (เงินตรา) สี่สิบเก้าชั่งสิบตำลึงปายบาทสองสลึงเฟื้อง น้ำหนักหกร้อยปายสามสิบเจ็ดคนาน คิดเป็นเงินตาหกชั่งเจ็ดตำลึงปายบาทสองสลึง แก้วประดับหนักห้าหมื่นเก้าพันปายห้าร้อยชั่ง คิดเป็นเงินตาชั่งเก้าตำลึงปายสามบาท (เหล็ก) เก้าแสนปายสามหมื่นห้าพันหัว เป็นเงินตาสามชั่งปายสิบตำลึง ปูนหมื่นเจ็ดพันปายแปดร้อยแปดสิบเจ็ดถัง คิดเป็นเงินตาสามสิบเจ็ดชั่งปายห้าตำลึงปายบาทหนึ่ง ปูนจีนสองร้อยสามสิบห้านวย เป็นเงินตาห้าตำลึงปายสามบาท น้ำมันปาตำจืนสองร้อยแปดสิบสองคนาน เป็นเงินเจ็ดตำลึง น้ำอ้อยเจ็ดแสนเก้าหมื่นปายสี่พัน เป็นเงินตาหกตำลึงปายสองบาทเฟื้อง น้ำมันยางเจ็ดร้อยห้าสิบห้าคนาน ขี้ซีแสนปายสามพัน เป็นเงินตาหกตำลึงปายบาทสองสลึงเฟื้อง ชาดหนักห้าพันปายห้าบาท เป็นเงินตาสิบเจ็ดตำลึงปายสองบาทสลึง เส็นหนักห้าพันปายเจ็ดร้อยห้าบาท เป็นเงินตาชั่งสามตำลึงปายสามบาท รงหนักสามพัน เป็นเงินตาห้าตำลึง เมิกหนักสามพันปายเจ็ดร้อยห้าบาท เป็นเงินตาเจ็ดตำลึงปายสามบาทสลึง ฝุ่นขาวหนักหมื่นปายสองร้อย เป็นเงินตาสองตำลึงปายสองบาท ฝุ่นเขียวชีทองหนักสามพันปายห้าร้อยเจ็ดบาท เป็นเงินตาสองชั่งสองตำลึงปายบาทสลึง คาบเพ็ชร์หนักห้าพันปายเก้าบาท เป็นเงินตาสิบตำลึงสองบาทปายสองสลึงเฟื้อง กาวหนักสองหมื่นปายสามพันชั่ง เป็นเงินตาชั่งสามตำลึงปายสามบาทสามสลึง เบี้ยจ่ายเบี้ยจ้างหมดแสนปายหมื่นหนึ่งปายแปด แหวนยี่สิบสามหน่วย เป็นเงินตาชั่งสองตำลึงปายบาทสองสลึงเฟื้อง กระเบื้องห้าแสน ๔ หมื่นแปดพันปายสี่ร้อย เป็นเงินยี่สิบสองชั่งปายสิบเอ็ดตำลึง สมเด็จพระเป็นเจ้าเล่าส้างคะอุปปะถากไว้กับพระสาสนาที่นี้ มีชายแฮง ๕ ยิงแฮง ๓ หญิงเด็กหญิงเท้าหนึ่ง คิดเป็นเงินตาหกชั่งปายสี่ตำลึง คะละณารวมกันเป็นเงินตาร้อยสี่สิบชั่งปายห้าตำลึงสามบาทปายสองสลึง คิดเป็นเงินน้ำหกสามแสนสองหมื่นปายห้าร้อยน้ำหกปายสองบาทเงินตา สมเด็จพระเป็นเจ้าไว้รักษาอาณาเขตต์ แทกแต่ก้ำตวันออก ยี่สิบเอ็ดด้ามสองศอก ก้ำใต้ยี่สิบสองด้ามกับสองศอกก้ำตวันตก ยี่สิบสามด้ามกับสามศอก ๖ นิ้ว ก้ำเหนือยี่สิบสี่ด้ามกับสองศอก ๓ นิ้ว พระหลาพิศชะทั้งปวงเกิดมีในอาลามมะเขตต์ที่นี้ สมเด็จพระเป็นเจ้าก็ชะละส้างวางไว้ให้เป็นอุปการแก่แก้วทั้งสามในที่นี้ทั้งมวล สมเด็จพระเป็นเจ้าอุปถัมภ์ พระกะปัศติสังคละณา สำเร็จเสร็จการแล้วปีเตาสัน
๑. จุลศักราชพันร้อยเจ็ดสิบสี่ ปีเตาสัน เดือน ๓ เพ็ง วัน ๒ สมเด็จพระเป็นเจ้าทรงพระราชาสัทธาสมโภชน์เบิกฉลองทำบุญเป็นมหาทานอันประเสริฐ เพื่อให้บังเกิดสัทธากิจในพระสาสนา จึงมีพระราชองค์การตรัสสั่งเสนาอามาตย์สาวกให้ตกแต่งยังปัจจัยสร้างทั้งสี่วัน มีกี่ระวะปัจจัยเป็นต้น แล้วให้มีศาลาทาน ๓ หลัง และปาวเตินประชาณาลาถาและยาจกคนทุกใฮ่ทั้งปวงให้เข้ามารับเอายังมหาทาน บ่อเท่าแต่นั้น สมเด็จพระแป็นเจ้าเหล่าให้สั่งสร้างตะพานข้ามแม่น้ำของ ปิดปองบ่อให้ลำบากแก่สมณชีพราหมณ์มะณะสัปปารุสมนุษย์ทั้งปวงฝูงปราศนาเอายังคองนิพพานได้ข้ามไปมาไหว้นพคมรพบูชาตามคำปราศณา คะณะณาปัจจัยทานสมเด็จพระเป็นเจ้าครั้งนั้น ผ้าไตรแฮทั้งสอง มีหกไตร เป็นเงินตาสองชั่งปายแปดตำลึง ผ้าไตรแฮ ๑ เทศ หนึ่งมีสิบหกไตร เป็นเงินตาห้าชั่งปายสี่ตำลึง เฮ๊ดทั้ง ๒ สิบไตร เป็นเงินตาสองชั่งปาย ๑๐ ตำลึง ผ้าไตรเทศ ๑ ไตร ไตรลาวหนึ่ง มีห้าสิบเอ็ดไตร เป็นเงินตาแปดชั่งปายสิบแปดตำลึงปายสองบาท ไตรขาวทั้งสอง ๑๘ ไตร เป็นเงินตาสิบสองชั่งปายห้าตำลึงไตร แพรญวนเจ็ดไตร เป็นเงินตา ๑๔ ตำลึง ไตรแบ่งแพรลาวสองร้อยสี่สิบเจ็ดไตร เป็นเงินตา ๑๕ ชั่งปายแปดตำลึง
ผ้าคุมหนึ่ง ผ้าสะบงหนึ่ง ร้อยสิบแปดชุม เป็นเงินตราสามชั่งปายสิบสามตำลึงปายสามบาท คุมยาน ๖ ผืน เป็นเงินตาหกตำลึง คุมลาวเปียวสี่ร้อยยี่สิบหกผืน เป็นเงินตราสิบชั่งปายสิบสามตำลึง ผ้าชะบงเปียวเก้าร้อยหกสิบสามผืน เป็นเงินตราหกชั่งปายบาทสองสลึง บาตรทั้งสิบบาตร เก้าสิบห้าใบ เป็นเงินตราสิบห้าชั่งปายแปดตำลึงสามบาท ผ้ากำมะลอหกสิบสี่ใบ เป็นเงินตราแปดชั่ง เลียนท้าว ฮ้อยท้าว เป็นเงินตราชั่งปายสิบเจ็ดตำลึงสองบาท ถ้วยจานกะลาเก้าสิบเก้าใบ เป็นเงินตราสองตำลึงปายสลึง ถ้วยน้ำปลาเก้าสิบเก้าใบ เป็นเงินตราตำลึงปายสามบาท ถ้วยกะลาหนึ่งฮ้อยสี่สิบเอ็ดใบ เป็นเงินตาตำลึงปายบาทสลึงเฟื้อง ถ้วยซอมยี่สิบเก้าสิบเก้าใบ เป็นเงินตราตำลึงปายสองบาท กาน้ำถามปัดใบหนึ่ง เงี้ยงถมปัจใหญ่ใบหนึ่ง เข้ากันสองใบ เป็นเงินตาสองตำลึงปายสองบาท กาน้ำทอง ๒๐ ใบ เป็นเงินตราสิบเจ็ดตำลึงปายสองบาท เงี้ยงทองยี่สิบใบ เป็นเงินตราห้าตำลึง กาน้ำกินฮ้อยยี่สิบแปดใบ เป็นเงินตราตำลึงเฟื้อง เงี้ยงดินหกสิบเก้าใบ เป็นเงินตราสามบาทปายสลึงเฟื้อง เกิบหัวแดงฮ้อยยี่สิบคู่ เป็นเงินตราสิบตำลึง เครื่องเล็กระร้อยสำรับ เป็นเงินตราสามชั่งสิบห้าตำลึง ศาดหมอนร้อยสำรับ เป็นเงินตราชั่งปายห้าตำลึง มีดแถร้อยดวง เป็นเงินตราหกตำลึงปายบาท ตาดร้อยดวง เป็นเงินตราสองตำลึงปายสามสลึง ยูสามสิบแปดคัน เป็นเงินตราสามบาทเฟื้อง บวยห้าสิบบวย เป็นเงินตราบาทปายสลึงเฟื้อง ตองน้ำห้าสิบคัน เป็นเงินตราสามสลึง เกิบผ้าห้าสิบเล็น เป็นเงินตราสามสลึง คุห้าสิบหาบ เป็นเงินตราสองตำลึงปายสลึง อุห้าสิบหน่วย เป็นเงินตราสองบาทปายสลึง คะณะนาแต่ปัจจัยทานอันได้ถวายแก่พระสงฌ์คะเจ้าทั้งปวง คิดเป็นเงินตราร้อยปายแปดชั่งปายตำลึงปายบาทสองสลึงเฟื้อง ผ้ากายยาพึกพันปายหกผืน เป็นเงินตรา ๕ ชั่งปายสี่ตำลึงปายสามบาทสามเฟื้อง สิ้นกายาพึกพันผืน เป็นเงินตราสี่ชั่งปายสามตำลึงปายบาทสลึงเฟื้อง เงินเฟื้องกาละพึกห้าพันปายเจ็ดร้อยปายห้าสิบเฟื้อง เป็นเงินตราแปดชั่งปายสิบเก้าตำลึงปาย ๒ บาท ๓ สลึง เงินขาวกาละพึกสามร้อยปาย สิบสามตอน เป็นเงินตราเก้าตำลึงสามบาทเฟื้อง เบี้ยกะละพึกเจ็ดหมื่น เป็นเงินสิบสี่ตำลึงปายสองบาทปายสลึงเฟื้อง รางวัลเงินตราเจ็ดตำลึง เงินเฟื้องเก้าร้อยปายห้าสิบเฟื้อง เป็นเงินตราชั่งปายเก้าตำลึงปายสองบาทสามสลึง กับเบี้ยสองหมื่นปายพันหนึ่ง เป็นเงินตราสี่ตำลึงปายบาทสองสลึง กายะพึกรางวัลเข้ากันเป็นเงินตรายี่สิบเอ็ดชั่งปายสิบสามตำลึงหกสลึงเฟื้อง คะณะนา คิละณะ ปัจจัยยะเพสัชชะ ปัจจัยยะในสาละทานสามหลัง ถวายจังหันบิณฑบาตแก่สมณะชีพราหมณ์ และให้ทานแก่ยายกคนทุกใฮ ฝูงเข้ามารับเอายังมหาทานตามเพิงใจใน ๗ วัน ๗ คืนนั้น หมดเงินหลังละห้าชั่ง ๗ ตำลึงปายสามสลึงเฟื้อง เท่ากันทั้งสามหลัง เป็นเงินตรา ๑๖ ชั่งปายตำลึงปายสองบาทสองสลึงเฟื้อง โฮมปัจตากีวะลาปัจจัย และเพสัชชะปาริชาลาปัจจัย อันสมเด็จพระเป็นเจ้าทรงพระราชศรัทธาถวายแก่พระสังฆะเจ้าทั้งปวง กับทั้งพระราชะทานให้แก่ยาจกทุกคนไฮ เข้ากันทั้งมวลเป็นเงินตราร้อยยี่สิบห้าชั่งปายสิบสี่ตำลึง ปายสองบาทสองสลึง จักคณะณาปัจจัยยะทานสมเด็จพระเป็นเจ้าได้โชตะณาสร้างแปงวรพระพุทธศาสนาอัตถานี้ กับทั่งสมโภชเบิกฉลองทำบุญให้ทานทั้งมวล ประมวลเข้ากันคิดเป็นเงินตราสองร้อยปายแปดสิบสองชั่งปายสองตำลึงปายสองสลึงเฟื้อง คิดเป็นเงินน้ำหกได้หกแสนปายสี่หมื่นปายสี่พันปายแปดร้อยปายบาท นิพพานะปัจจโยโหตุ เอวังก็มีในกาลฉะนี้ก่อนแล ฯ
