ประชุมโคลงโลกนิติ/๐๐๗

จาก วิกิซอร์ซ
แม่แบบผิดพลาด: มีการลบช่องที่ไม่ได้ใช้ออก โปรดเติมกลับเข้าไป (โปรดดูเอกสารกำกับแม่แบบ)
หน้า ๗๑-๗๒

สารบัญโคลง



๗.

ยถา อุทุมฺพรา ปกฺกา พหิรตฺตกเมว จ
อนฺโต กิมิลสมฺปุณฺณา เอวํ ทุชฺชนหทยา[ก]
โลกนิติ


ก.   ลูกเดื่อครั้นสุกไซร้ มีพรรณ
ภายนอกคือสีฉัน ชาดบ้าย
ภายในย่อมแมลงวัน หนอนบ่อน
คือดุจคนใจร้าย นอกนั้นดูงาม
สำนวนเก่า


ข.   แมลงเห็นผลมิ่งไม้ เดื่อแดง
ภายนอกฉาดชูแสง ชาดจิ้ม
ภายในครึเหมือนแมลง วันบ่อน ไส้นา
ดุจพาลภายนอกพริ้ม คดค้อมดวงใจ
สำนวนเก่า


ค.   ผลเดื่อดกดาษพร้อม สาขา
ภายนอกแดงดุจทา ชาดป้าย
ภายในหนอนบ่อนปรา กฏโส โครกแฮ
เฉกจิตพาลเร้นร้าย นอกพริ้งเพรางาม
สำนวนเก่า


ง.   ผลเดื่อเมื่อสุกไซร้ มีพรรณ
ภายนอกแดงดูฉัน ชาดบ้าย[ข]
ภายในย่อมแมลงวัน หนอนบ่อน
ดุจดั่งคนใจร้าย นอกนั้นดูงาม
สมเด็จฯ กรมพระยาเดชาดิศร



เชิงอรรถ[แก้ไข]

คาถาหมายเลข ๗ ตรงกับใน โลกนีติ ร. ส่วนฉบับอื่น ๆ เขียนต่างไปบ้าง คือ

อุทุมฺพรา ปกฺกา – ธรรมนีติ ร. ใช้ จุทุมฺพรา ปกฺกา; โลกนิติปกรณ์ ส., ไตรพากย์ (๒๔๖๑) ใช้ อุทุมฺพรปกฺปา
ทุชฺชนหทยา – ธรรมนีติ ร. ใช้ ทุชฺชนธมฺมตา

บ้าย – คือ ป้าย; จารึกวัดพระเชตุพน (๒๔๑๗), กรมศิลปากร (๒๔๙๐, ๒๕๓๙), นิยะดา (๒๕๓๘) ใช้ ป้าย




๖. ใบพ้อคนห่อหุ้ม กฤษณา ขึ้น ๘. ผลขนุนภายนอกนั้น หนามหนา