ข้ามไปเนื้อหา

ประชุมโคลงโลกนิติ/๐๓๓

จาก วิกิซอร์ซ
แม่แบบผิดพลาด: มีการลบช่องที่ไม่ได้ใช้ออก โปรดเติมกลับเข้าไป (โปรดดูเอกสารกำกับแม่แบบ)
หน้า ๑๐๖-๑๐๗

สารบัญโคลง



๓๓.

หํโส มชฺเฌ น กากานํ สีโห คุนฺนํ น โสภเต
คทฺรภมชฺเฌ ตุรงฺโค พาลมชฺเฌ จ ปณฺฑิโต[ก]
โลกนิติ


ก. หงส์ทองเสพส้องสู่ ฝูงกา
สีหราชเคียงโคคลา คลาดเคล้า
อัสดรอยู่กลางลา หินชาติ
นักปราชญ์พาลพาเต้า สี่นี่บ่งาม
สำนวนเก่า


ข. ชาติหงส์การอบล้อม ฤๅงาม
โครอบราชสีห์ทราม เสื่อมแท้
อัสดรเลื่องฦๅนาม ลารอบ ควรฤๅ
ปราชญ์อยู่กลางพาลแส้ ยศสิ้นเสื่อมสูญ
สำนวนเก่า


ค. ฝูงหงส์หลงอยู่ด้วย ฝูงกา
อุศุภราชเป็นโคนา ท่านใช้
ม้าต้นเป็นม้าลา ตกต่ำ
นักปราชญ์เป็นบ้าใบ้ เพราะใกล้คนพาล
สำนวนเก่า


ง. ฝูงหงส์หลงเข้าสู่ ฝูงกา
สีหราชเคียงโคนา[ข] คลาดเคล้า[ค]
ม้าต้นระคนลา เลวชาติ
นักปราชญ์พาลพาเต้า สี่นี้ไฉนงาม[ง]
สมเด็จฯ กรมพระยาเดชาดิศร



เชิงอรรถ

[แก้ไข]

คาถาหมายเลข ๓๓ ตรงกับใน โลกนีติ ร. ส่วน ธรรมนีติ ร. มีคาถาที่มีความหมายตรงกันแต่เขียนต่างไปบ้างดังนี้

"หํโส มชฺเฌ น กากานํ สีโห คุนฺนํ น โสภเต
คทฺรภานํ น ตุรงฺโค พาลานญฺจ น ปณฺฑิโต"

สีหราชเคียงโคนา – สอนอ่าน (ร.ศ. ๑๒๖, ๒๔๖๕, ๒๔๗๕) ใช้ สีหราชเคียงโคคลา; นิยะดา (๒๕๓๘) ใช้ อุศุภราชเป็นโคนา

คลาดเคล้า – นิยะดา (๒๕๓๘) ใช้ ท่านใช้

พาลพาเต้า สี่นี้ไฉนงาม – นิยะดา (๒๕๓๘) ใช้ เป็นบ้าใบ้ เพราะใกล้คนพาล

บทอธิบายศัพท์

[แก้ไข]
  • อุศุภราช – อุสุภราช คือ พญาวัว (อุสภ, อุสุภ คือ วัวตัวผู้)




๓๒. จันทน์เผาเหือดแห้งห่อน กลิ่นธาร ขึ้น ๓๔. แมลงวันแสวงเสพด้วย ลามก