เห็นไม่ชัด ในวิหารโถงนี้มีพระนอนแล้วมีพระเจดีย์องค์เล็ก ๆ รายอยู่ที่ฐานชุกะชีรอบ ที่หน้ากระดานแลที่บัลลังก์พระเจดีย์เล็ก ๆ นี้ทำเป็นซุ้มพระพุทธรูปเล็ก ๆ เรียงติดกันไปรอบ มีผู้ไปสร้างพระองค์ใหญ่นั่งอยู่ข้างหลังพระนอนหน้าพระเจดีย์เติมขึ้นอีก ๒ องค์ เห็นชัดว่าคงจะเติมภายหลังเพราะเบียดเสียดกันมาก รูปพรรณก็เลวทราม วิหารโถงนี้คล้ายกันกับที่ท้ายวัดพระศรีสรรเพชญ์กรุงเก่านั้นอีก ในระหว่างพระเจดีย์แลวิหารโถงนี้มีมณฑปตั้งพระพุทธรูปใหญ่ ๆ อยู่ ๓ มณฑป แต่ไม่ใช่แนวเดียวกันกลางถลำลงไปหน่อยหนึ่ง บางทีจะสร้างแทรกเติมขึ้น พ้นจากหมู่วิหารโถงนี้เป็นวิหารใหญ่อีกหย่อมหนึ่ง มีพระรเบียงล้อมรอบ พระหน้าตาชนิดหนึ่ง ซึ่งรู้จักอยู่แลมีที่วัดเบญจมบพิตรหลายองค์นั้น เดิมไม่ได้กล่าวกันว่าเป็นพระเมืองกำแพง บัดนี้รู้จักกันแล้วว่าพระหน้าตาเช่นนี้เป็นพระเมืองกำแพง ถัดนั้นไปมีอีกหย่อมหนึ่งมีกำแพงคั่น เขาเรียกต่างชื่อไปว่าเป็นวัดช้างเผือก แต่เห็นจะไม่ใช่เพราะไม่มีถนนคั่น ชำรุดทรุดโทรมมากไม่ได้ไปดูถึงที่ ส่วนข้างด้านหน้าหมู่ต้นนั้นเขาก็เรียกเป็นวัดอื่นต่างหาก เพราะห้อยออกไปมีวิหารใหญ่มีพระปรางค์ แต่ที่จริงเห็นจะเป็นวัดเดียวกันทั้งนั้น เจ้าแผ่นดินวงศ์หนึ่งหรือคนหนึ่งก็จะสร้างเติม ๆ ออกไปเป็นวัดยาวเลื้อยเหมือนอย่างวัดหน้าพระธาตุเมืองลพบุรี ทีจะมีพระเจดีย์แลวิหารเล็ก ๆ รายข้าง ๆ อีกมากแต่พังเสียหมด ชื่อวัดนี้ไม่ปรากฎ ถ้าจะเรียกตามลพบุรีก็เป็นวัดหน้าพระธาตุ ถ้าจะเรียกตามกรุงเก่าก็เป็นวัดพระศรีสรรเพชญ์ซึ่งยอมรับว่าจะเรียกวัดพระแก้วก็ได้นั้น เพราะเหตุที่มีในตำนานว่าพระแก้วได้เคยมาอยู่เมืองนี้
หน้า:จมห ประพาสต้น - ๒๔๗๗.pdf/107
หน้าตา