เรื่องเมืองพัทลุงที่ปรากฏเป็นตำนานปรัมปราเหลือสืบมาก็เพียงเรื่องข้างต้นนี้ เรื่องไม่สู้เกี่ยวกับตำนานจังหวัดนัก นอกจากผู้ครองเมือง อย่างไรก็ดี จังหวัดพัทลุงเมืองเดิมนั้นเป็นเมืองเก่าเมืองหนึ่งทางภาคใต้ อาณาจักรศรีวิชัย (พ.ศ. ๑๒๐๐–๑๔๐๐) ก็เคยมีอำนาจแผ่ขึ้นมาตลอดแหลมมะลายู เพราะฉะนั้น เมืองพัทลุงซึ่งตั้งอยู่ที่ตำบลในอำเภอจะทิ้งพระก็คงเป็นเมืองขึ้นอาณาจักรศรีวิชัยเมืองหนึ่งด้วย จังหวัดพัทลุงมีเรื่องปรากฏในพระราชพงศาวดารอยู่มากแห่ง พ.ศ. ๑๙๒๗ สมเด็จพระราเมศวรได้ส่งชะเลยชาวเชียงใหม่มาไว้ที่เมืองพัทลุง พ.ศ. ๒๐๕๗ ปรากฏว่า พระธรรมรังคัลได้เป็นเจ้าเมือง (เวลานั้น ยังตั้งที่อำเภอจะทิ้งพระตามเดิม) ในสมัยแผ่นดินสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ์ มีตำนานเล่าว่า ผู้หนึ่งชื่อ เจ้าอินทร์ ชาวเมืองพัทลุง อุปสมบทเป็นภิกษุอยู่ณเมืองนครศรีธรรมราช รับอาสาทำเวทมนต์ให้ข้าศึกที่ยกมาล้อมกรุงศรีอยุธยางวยงงมีความกลัวถอยกลับไป สมเด็จพระมหาจักรพรรดิ์ทรงตั้งภิกษุเจ้าอินทร์เป็นที่พระครูอินทโมลีศรีนันทราชฉัททันต์จุฬามุนีราชปัญญาปรมาจาริยานุชิตพิพิธรัตนราชวรวงษพงษภักดีศรีสากยบุตรอุประดิษเถระ คณะป่าแก้วหัวเมืองพัทลุง พ.ศ. ๒๒๙๑ แผ่นดินสมเด็จพระบรมโกษ โปรดให้พระยาบังวัน (ตะตา) เป็นผู้สำเร็จราชการเมืองพัทลุงเป็นทำนองประเทศราช ถวายต้นไม้เงินทอง เป็นเมืองชั้นตรี มีเมืองขึ้น ๔ เมือง คือ ปะเหลียน จะนะ เทพา และสงขลา (แต่
