ข้างมารดาหมดตามบันดาศักดิ์ เมื่อตัดสินดังนี้ จะว่า เข้าข้างผู้ดี ข่มขี่ไพร่เกินไปก็ตาม แต่เห็นว่า ผู้ดีมีบันดาศักดิ์เปนอันมากจะเห็นชอบด้วย ถ้าจะไม่ตัดสินอย่างนั้น จะว่าไปตามกฎหมายเก่า ก็จะเปนที่เสียใจแก่ผู้มีบันดาศักดิ์มากนัก ชักเรื่องว่ามาทั้งนี้ จะให้เห็นหลักความที่ทรงพระราชดำริห์แล้วตัดสินอย่างความบางเรื่องคล้าย ๆ กับความที่ร้องฎีกาสองเรื่องนี้ คือ ผู้หญิงสมัคจะไปกับผู้ชาย ผู้ชายก็สมัคจะรับ แต่ญาติพี่น้องของหญิงเปนผู้มีบันดาศักดิ์สูงเขาไม่ยอมให้เลย ก็ในความเรื่องนั้นตามรูปความก็ควรจะทรงตัดสินให้ตามใจหญิงสมัคเหมือนกับความฎีกาสองเรื่องนี้ ท่านทั้งหลายเปนอันมากที่ไม่ได้พิจารณาการให้เลอียดก็ดูเหมือนจะเห็นไปอย่างนั้นด้วย แต่เมื่อพิเคราะหให้เลอียดไป รฦกดูการแต่หลังมา เห็นว่า หญิงในตระกูลนั้นไม่เคยตกไปเปนภรรยาผัวที่ต่ำศักดิเสมอกับชายที่หญิงนั้นรักนั้นเลย ชายคนนั้นมักใหญ่ใฝ่สูงเอื้อมเข้าไปสมคบหญิงในตระกูลสูง เช่นนั้น เปนที่แปลกใจคนในตระกูลนั้นทั้งสิ้น ถ้าจะตัดสินให้ตามใจหญิง แล้วคนในตระกูลนั้นทั้งสิ้นเขาคงคิดว่า ผู้ครองแผ่นดินลดศักดิตระกูลเขาให้ต่ำไปเปนตัวอย่าง จะเปนที่ให้เขาเสียใจไม่รู้หาย ถึงจะบังคับชายให้เสียเบี้ยเลมิดให้แก่เขาตามกฎหมาย อย่าว่าเลย ถึงจะเสียให้เขาสัก ๑๐๐ ชั่งเปนเบี้ยปรับ เขาก็ลันวาจาว่า ไม่ยอมยินดีรับเปนอันขาดทีเดียว อนึ่ง ถ้าจะตัดสินให้ชายหญิงคู่นั้นได้อยู่ด้วยกันตามใจสมัครักใคร่กันแล้ว ผู้ตัดสินก็ดูเปนโง่งมนัก ไม่รู้เท่าทันคน เสียคมเสียคาย ถูกหลอกถูกลวง กล้ำกลายเข้ามาในพระราชวังโทษเสมอขบถ แต่แผ่นดินเก่ามาจนแผ่นดินใหม่ ก็จะเปนอันไม่รู้เท่าอ้ายขบถอีขบถเสีย
