ข้ามไปเนื้อหา

หน้า:ประชุมพงศาวดาร (ภาค ๕๒) - ๒๔๙๗.pdf/41

จาก วิกิซอร์ซ
หน้านี้ได้พิสูจน์อักษรแล้ว
๓๕

ที่จะรักษาให้ดำรงอยู่ มีแต่จะเสื่อมทรามลงไปเป็นลำดับ คนที่มีศิลปวิทยาความรู้และมีความประพฤติดีกำกับอยู่ด้วย หากจะเป็นผู้ไร้ยศบรรดาศักดิ์ทรัพย์สมบัติ ก็อาจมียศบรรดาศักดิ์ทรัพย์สมบัติได้ แล้วแต่กิจที่ตนประกอบอันเป็นเหตุให้ได้ยศบรรดาศักดิ์ทรัพย์สมบัตินั้น ๆ ถ้ายิ่งเป็นผู้ที่มีตระกูลและบริบูรณ์ด้วยยศบรรดาศักดิ์ทรัพย์สมบัติอยู่แล้ว ก็มีแต่จะเจริญยิ่งขึ้นไปเป็นลำดับ ฉะนี้ ความประพฤติดีจึงเป็นสิ่งสำคัญ จำเป็นที่คนทุกชั้นทุกชาติทุกภาษาจะต้องสนใจเล่าเรียนศึกษาแบบแผนแนวแห่งความประพฤติให้รู้ให้เข้าใจ เพื่อเป็นเครื่องชี้มรรคาให้ประกอบศิลปวิทยาและประพฤติในทางที่ถูกที่ชอบ และประครองกิจที่ตนประกอบไม่ให้เขวไปในทางที่ผิดอันจะพาให้เสียผล ผู้ที่ไม่สนใจเล่าเรียนศึกษาแบบแผนแนวแห่งความประพฤติให้รู้ว่า อย่างไรผิด อย่างไรถูด ก็ยากนักที่จะประพฤติตนให้ดีได้ และยากนักที่จะประกอบกิจให้ถูกต้องเสมอไปได้ เปรียบดังช่างไม้และผู้เขียนหนังสือที่ปราศจากเส้นบรรทัดฉะนั้น แม้จะประกอบกิจการถูกต้อง แต่ถ้าความประพฤติเสียหาย ก็อาจเสียหายไปถึงกิจการที่ตนประกอบนั้นได้ การที่คนเราจะรู้แบบแผนแนวแห่งความประพฤติหรือจะประพฤติตนให้ดีได้ ก็อาศัยการคบมิตรนั้นเอง

มิตรดี ที่เรียก กัลยาณมิตร ดังกล่าวมาข้างต้นนั้น ย่อมจะแนะนำสั่งสอนให้เกิดปัญญาความรู้ความฉลาด ให้รู้จักสิ่งที่ควรประพฤติและไม่ควรประพฤติ ให้รอบรู้ในศิลปวิทยาต่าง ๆ อันเป็นเหตุให้ตนประพฤติดีและถูกต้อง อันจะนำผล คือ ความสุขความเจริญ มาให้ ณ ภพนี้ภพหน้า มิตรชั่ว ที่เรียกว่า ปาปมิตร นั้น ใครคบเข้า นอกจากไม่