หน้า:ประชุมพงศาวดาร (ภาค ๕๒) - ๒๔๙๗.pdf/42

จาก วิกิซอร์ซ
หน้านี้ได้พิสูจน์อักษรแล้ว
๓๖

ได้ปัญญาความรู้ความฉลาด รู้จักสิ่งที่ควรประพฤติและไม่ควรประพฤติ มิหนำซ้ำ มิตรที่ชั่วยังจะชักนำให้ตนเป็นคนชั่วและประพฤติชั่วไปด้วย อันเป็นเหตุให้ได้รับความทุกข์โทษภัยต่าง ๆ และเสื่อมจากประโยชน์ภพนี้ภพหน้า คนเรา เมื่อคบคนชนิดใดเป็นมิตร ย่อมเป็นคนชนิดนั้นบ้าง คือ คบคนชั่ว ย่อมเป็นคนชั่วบ้าง คบคนดี ย่อมเป็นคนดีบ้าง ดังภาษิตว่า คบพาล ๆ พาไปหาผิด คบบัณฑิต ๆ พาไปหาผล ผู้ที่คบคนชั่ว แม้จะยังไม่ทันเป็นคนชั่วไปตามเขา ก็ยังได้รับความติเตียนว่า เป็นพวกคนชั่ว เป็นที่รังเกียจ ไม่เป็นที่คบหาสมาคมของวิญญูชนและคนที่ดีทั้งหลาย ผู้ที่คบคนดี แม้จะไม่เป็นคนดีไปได้เหมือน ก็ยังได้รับความสรรเสริญว่า เป็นพวกของคนดี เป็นที่นิยมนับถือและเป็นที่คบค้าสมาคมของวิญญูชนและคนที่ดีทั้งหลาย ผู้ที่คบคนดีเป็นมิตรย่อมมีความเจริญฝ่ายเดียว ความลามกความเสื่อมไม่มี ผู้ที่คบคนชั่วเป็นมิตร มีแต่ความลามกความเสื่อมฝ่ายเดียว หาความเจริญมิได้ โบราณท่านจึงกล่าวว่า คบคนดีมีราศีแก่ตัว คบคนชั่วพาให้ปราชัย

ดังนี้ กัลยาณมิตรจึงเป็นมิตรที่ควรคบหาสมาคม แต่ผู้ที่จะคบกัลยาณมิตรได้นั้น ตนก็ต้องประพฤติตนและอัธยาศัยใจคอให้เป็นมิตรที่ดีด้วย ไม่เช่นนั้น ก็คบกัลยาณมิตรไม่ได้ หรือคบได้ก็จะไม่ยืด เพราะผู้ที่เป็นกัลยาณมิตรเขาก็เลือกคนคบเหมือนกัน เมื่อเขาเห็นว่า ผู้ใดมีความประพฤติไม่สมควร และเอารัดเอาเปรียบ หรือเห็นแต่ประโยชน์ตนฝ่ายเดียว เขาก็จะไม่คบเสียเลย หรือเมื่อคบแล้ว เขาก็จะเกิดความรังเกียจ เลิกคบกัน เพราะคนเราที่จะคบกันได้ ย่อมต้องมีความประพฤติเสมอ