ส่วนผู้คนพลเมืองที่อยู่ในท้องที่ ๆ กล่าวมานี้ มีหลายชาติหลายภาษา ไม่ใช่มีแต่ผู้ไทยชาติเดียว ข่าเปนพลเมืองเดิม อยู่ในท้องที่แต่พวกไทยยังไม่เข้ามา ครั้นไทยลงมา ๆ ปราบปรามชนะพวกข่า ๆ จึงต้องยอมให้ไทยใช้สอยสืบมาจนเปนประเพณี คราวนี้ ถึงสมัยเมื่อพวกเม่งจูมาได้เปนใหญ่ในเมืองจีน บังคับให้จีนไว้ผมเปียต่างมวย พวกจีนที่ไม่พอใจจะอยู่กับพวกเม่งจูก็พากันอพยพหลบเข้ามาอยู่ในหัวเมืองเหล่านี้ มีจีนมาเปนพลเมืองอิกชาติ ๑ แต่จีนกับผู้ไทยไม่ผิดกันนัก ไทยมากกว่า อยู่มา พวกจีนก็ปนไปกับไทย พูดภาษาแลแต่งตัวกลายเปนผู้ไทย คงแต่ถือขนบธรรมเนียมจีนอยู่บางอย่าง มีที่คงเปนจีนอยู่พวก ๑ (จะมาแต่ครั้งใดไม่ทราบแน่) เรียกว่า พวกแม้ว, พวกเย้า, ซึ่งเที่ยวตั้งบ้านเรือนอยู่บนยอดเขา ไม่ลงมาอยู่ปะปนกับพวกอื่น มาในชั้นหลัง เมืองญวนเกิดขบถเปนจลาจลขึ้นเมื่อในสมัยครั้งกรุงธนบุรีเปนราชธานีของประเทศสยาม มีพวกญวนอพยพหลบหนีไภยอันตรายเข้ามาอยู่ในแขวงนี้อิกพวก ๑ ผู้คนพลเมืองจึงปะปนกันหลายชาติหลายภาษา
ว่าโดยเหตุการณ์ที่ปรากฎมาในพระราชพงษาวดาร ตั้งแต่องเชียงสือกลับตั้งเมืองญวนเปนอิศระได้เมื่อในรัชกาลที่ ๑ กรุงรัตนโกสินทร แต่นั้น ญวนก็พยายามขยายอำนาจออกไปโดยลำดับ มาถึงในรัชกาลที่ ๒ ญวนขยายอำนาจปกคลุมเข้ามาถึงทางเมืองพวนแลแว่นแคว้นสิบสองจุไทยเอาไปอยู่ในบังคับบัญชาญวนได้เกือบหมด
