คุมสมัคพรรคพวกครอบครัวอยู่เปนพวกเปนเหล่า ผู้ใดที่มีฝีมือเข้มแขงก็ตั้งตัวเปนนายชุมนุมซ่องสุมคุ้มครองผู้คนครอบครัวเปนอันมากตั้งชุมนุมอยู่แห่งหนึ่ง แต่ชุมนุมตั้งอยู่ดังนี้มีในจังหวัดแขวงกรุงแลแขวงหัวเมืองแลสวนแลหัวเมืองอื่นฝ่ายเหนือใต้เปนอันมากหลายแห่งหลายตำบล ขัดสนด้วยเข้าปลาอาหารแลเกลือไม่มีจะกิน ต่าง ๆ รบพุ่งชิงอาหารกัน ชุมนุมนี้ยกไปตีชุมนุมนั้น ชุมนุมนั้นไปตีชุมนุมโน้นต่อ ๆ กันไป ที่นายชุมนุมไหนเข้มแขงก็มีไชยชำนะ แลเกิดฆ่าฟันกันเปนจลาจลไปทั่วทั้งแผ่นดินในเขตรแดนแว่นแคว้นสยามประเทศ เหตุว่าหาเจ้าแผ่นดินจะปกครองบมิได้ เหมือนดุจสัตถันดรกัลปแลทุพภิกขันดรกัลป แลพระราชวงษานุวงษ์[1] ซึ่งเหลืออยู่ พม่ามิได้เอาไปนั้น ตกอยู่ณค่ายโพธิ์สามต้นก็มีบ้าง ที่หนีไปเมืองอื่นนั้นก็มีบ้าง แลเจ้าฟ้าสุริยา ๑ เจ้าฟ้าพินทวดี ๑ เจ้าฟ้าจันทวดี ๑ พระองค์เจ้าฟักทอง ๑ ทั้ง ๔ พระองค์นี้เปนราชบุตรีพระพุทธเจ้าหลวงในพระบรมโกษฐ แลเจ้ามิตร บุตรีกรมพระราชวัง ๑ หม่อมเจ้ากระจาด บุตรีกรมหมื่นจิตรสุนทร ๑ หม่อมเจ้ามณี บุตรีกรมหมื่นเสพภักดี ๑ หม่อมเจ้าฉิม บุตรีเจ้าฟ้าจีด ๑ เจ้าทั้งนี้ตกอยู่กับพระนายกองณค่ายโพธิ์สามต้น อนึ่งพระองค์เจ้าทับทิม บุตรีสมเด็จพระไอยกานั้น พวกข้าไทยพาหนีออกไปณเมืองจันทบูร เจ้าตากก็สงเคราะห์รับเลี้ยงดูไว้ แลเจ้าจุ้ย เจ้าศรีสังข์ บุตรกรมพระราชวังนั้น หนีออกไปอยู่เมืองพุทไธมาศ อนึ่งขุนนางข้าราชการซึ่งเหลืออยู่นั้น ที่ตกอยู่กับพระนายกองก็มีบ้าง ที่หนีไปอยู่หัวเมืองเหนือใต้ต่าง ๆ ก็มีบ้าง แลนายสุจินดา มหาดเล็กนั้น
- ↑ เดิมว่า ขัติยราชวงษ์
