กองฟืนหุ้มเผาไฟให้อิฐสุก ซึ่งจะเป็นความจริงอย่างนั้นไม่ได้ ปรางค์ก่ออิฐเช่นว่านี้ที่ในแดนเขมรก็มี ฝรั่งเศสก็พยายามตรวจ แต่ไม่ได้ความรู้ว่า ช่างขอมใช้อะไรเชื่อมอิฐ จึงติดกันแน่นได้ปานนั้น เขาบอกข้าพเจ้าว่า เป็นแต่ได้ยินคำบอกเล่าว่า พวกเขาใช้ยางไม้อย่างหนึ่งทาอิฐแล้วเอาลนไฟ พอยางเยิ้มก็ก่ออิฐติดกันแน่นด้วยยางนั้น แต่จะเป็นยางอะไรเดี๋ยวนี้ก็ไม่มีใครรู้ ข้าพเจ้าให้เอาเศษผนังก่ออิฐเช่นนั้นที่ปราสาทวัดกำแพงใหญ่ในแขวงจังหวัดขุขันธ์มารักษาไว้ในพิพิธภัณฑสถานนี้ท่อนหนึ่ง ถ้าท่านทั้งหลายไปพิจารณาดู ก็จะเห็นประหลาดเช่นว่า ต่างว่าต่อไปภายหน้ามีใครได้มาเห็นอิฐก่ออย่างขอมแล้วไปเพียรคิดค้นพบยางไม้หรือสิ่งใดซึ่งพวกขอมใช้ก่ออิฐกลับเอามาใช้ได้อีก ก็อาจจะเกิดการเปลี่ยนแปลงวิธีก่อตึกไปได้ทั่วโลก ของโบราณที่ฝีมือทำรูปและลวดลายงามน่าชมยังมีอีกมาก ไม่ต้องอ้างถึงของอยู่ห่างไกล เชิญดูของที่รวบรวมไว้ในห้องสัมฤทธิ์นี้ ก็จะเห็นตัวอย่าง ทั้งเห็นประโยชน์ในการที่สงวนของโบราณว่าเป็นคุณแก่มหาชนทั้งในปัจจุบันนี้และที่จะได้มาเห็นต่อไปในภายหน้าเพียงไร
ลักษณการสงวนของโบราณที่ราชบัณฑิตยสภาทำมานั้น วิธีจัดสงวนโบราณสถานกับโบราณวัตถุผิดกัน ในตอนนี้จะว่าด้วย
