หน้า:อธิบายเบ็ดเตล็ดฯ พงศาวดารฯ - ดำรง - ๒๔๖๙.pdf/92

จาก วิกิซอร์ซ
หน้านี้ได้พิสูจน์อักษรแล้ว
๘๒

เข้าด้วย ก็คงมีพวกทรชนคนพาลเข้าเปนสมัคพรรคพวกบ้างมิมากก็น้อย เหตุใดจึงไม่ถูกกำจัด ข้อนี้เห็นว่า ชรอยจะเปนเพราะพระเทียรราชาได้ร้องขออย่าให้ฆ่าฟันผู้คนดังกล่าวมาแล้ว ประกอบกับเหตุที่พวกนั้นไม่ได้ต่อสู้อย่างหนึ่งอย่างใด จึงไม่ทำอันตราย

๑๗วินิจฉัยเรื่องสมเด็จพระมหาจักรพรรดิปูนบำเหน็จผู้มีความชอบ ข้อวินิจฉัยในตอนนี้มีอยู่ ๒ ข้อ คือ ข้อ ๑ เหตุที่สมเด็จพระมหาจักรพรรดิทรงตั้งขุนพิเรนทรเทพเปนพระมหาธรรมราชา แลข้อ ๒ เหตุที่พระราชทานพระราชธิดา

การที่ตั้งขุนพิเรนทรเทพเปนพระมหาธรรมราชาครองเมืองพิษณุโลกนั้น เห็นว่าอาศรัยเหตุ ๒ ประการ ประการที่ ๑ หัวเมืองเหนืออันเปนมณฑลราชธานีแต่ครั้งพระร่วง ได้เคยปกครองเปนอย่างมณฑลราชธานีฝ่ายเหนือของกรุงศรีอยุธยามาทุกรัชกาล ตั้งแต่รัชกาลสมเด็จพระบรมราชาธิราช (สามพระยา) เปนต้นมา พึ่งมาแยกออกเปนหัวเมืองขึ้นตรงต่อกรุงฯ ในรัชกาลสมเด็จพระไชยราชาธิราช ก็เกิดขบถแลระส่ำระสายไม่เรียบร้อย จึงคิดจะกลับใช้วิธีปกครองเปนอย่างมณฑลราชธานีฝ่ายเหนือดังแต่ก่อน ประการที่ ๒ ขุนพิเรนทรเทพมีความชอบยิ่งกว่าผู้อื่น แลเปนผู้มีชาติตระกูลเปนเชื้อราชวงศพระร่วง เหมาะแก่ที่จะเปนเจ้าขันธสิมาครองเมืองเหนือ อาศรัยเหตุ ๒ ประการนี้ จึงทรงสถาปนาขึ้นเปนพระมหาธรรมราชาตามเยี่ยงอย่างครั้งราชวงศพระร่วงครองเมืองพิษณุโลกมาแต่ก่อน