วรรณคดีอันชื่อว่า โนเบลไฟรส์แห่งกรุงสวีเดน เมื่อ พ.ศ. ๒๔๕๖ อันรางวัลนี้ย่อมเป็นที่นิยมทั่วโลกว่า มีเกียรติคุณยิ่งสำหรับเป็นบรรณาการที่เลือกให้ทุกปีไปแก่ผู้ทรงคุณธรรมยอดเยี่ยมในทางวิชาหรือทางส่งเสริมความสงบแห่งโลก แล้วพ่อถึกก็เลยสรุปเล่าถึงปาฐกต่อไปตามความพอใจของแก
ท่านนักปราชญ์ผู้นี้ออกตัวอยู่ว่า ท่านหาใช่นักการศึกษา คือ Educationist ไม่ ท่านเป็นกวีและนักอักษรศาสตร์ แต่มาเกิดความสำนึกว่า การศึกษาแผนใหม่ที่เราชาวตะวันออกกำลังรับจากชาวตะวันตกทุกวันนี้ผิดทาง ท่านจึงปลงใจให้ชีวิตของท่านเท่าที่เหลืออยู่เพื่อทดลองแก้ไขหาทางที่ดีที่เหมาะต่อไป ท่านแสดงเรื่องให้ชื่อว่า The ideal of national education จริงทีเดียว ท่านไม่ใช่นักการศึกษามาแต่ก่อน ท่านใช้ศัพท์ National ต่างจากความหมายของศัพท์นั้นที่ใช้กันในวงการศึกษา คือ แทนที่จะหมายถึงคนทั้งหลายที่เกณฑ์เข้ามาเรียนไม่เลือกหน้า ท่านหมายความไปในทางคุณธรรมที่เป็นเครื่องแสดงชาติหรือประเทศให้แปลกไปจากชาติหรือประเทศอื่น ๆ ดังจะปรากฎต่อไปข้างหน้า
