หน้า:เรื่องเบ็ดเตล็ด ๓ เรื่อง - ดำรง - ๒๔๗๐.pdf/39

จาก วิกิซอร์ซ
หน้านี้ได้พิสูจน์อักษรแล้ว
๓๗

นั้น มีรูปโขลนคนรับใช้ปั้นไว้ด้วย ๒ คน ๆ หนึ่งชื่อ จ่าบัว คนหนึ่งชื่อ ตี อยู่มาจนรัชกาลที่ ๕ คนชื่อ ตี นั้น ข้าพเจ้ารู้จัก

เหตุที่เรียกท้าวศรีสัจจา มิ ว่า เจ้าคุณประตูดิน นั้น เพราะท้าวศรีสัจจา นิ มักออกนั่งว่าการ เช่น รับพวกขอเฝ้า เปนต้น ที่ประตูดินเปนมูลเหตุ คนทั้งหลายจึงเรียกว่า เจ้าคุณประตูดิน (ความที่กล่าวข้อนี้มีรูปเขียนไว้ในตู้ลายรดน้ำใบ ๑ เดี๋ยวนี้อยู่ที่หอพระสมุดฯ เขียนรูปแสดงพระราชวังครั้งรัชกาลที่ ๒ มีรูปหญิงมีบันดาศักดิ์คน ๑ นั่งรับแขกอยู่ที่ประตูพระราชวังเปนสำคัญ)

แต่คำที่เรียกว่า เจ้าคุณ นั้น ข้าพเจ้าเข้าใจว่า แต่เดิมเปนแต่คำสำหรับคนทั้งหลายเรียกยกย่อง มิใช่เปนยศศักดิ์ซึ่งสมเด็จพระเจ้าแผ่นดินทรงตั้ง แต่โบราณมาดูเหมือนจะมีคำ ๒ คำเปนคู่กัน คือ "เจ้าครอก" คำ ๑ "เจ้าคุณ" คำ ๑ เปนคำสำหรับคนทั้งหลายเรียกผู้มียศ เจ้าครอกเรียกผู้มียศในราชสกุล เช่น เรียกพระองคืเจ้ากุว่า เจ้าครอกวัดโพธิ์ เปนตัวอย่าง แม้เจ้านายที่ทรงศักดิ์