เมื่อเราเพิกจากมูลค่าใช้สอยของผลผลิตแรงงานแน่แล้ว ก็จะได้มูลค่าของมันมาดังเพิ่งวินิจฉัยไป สิ่งที่มีร่วมกันนั้นซึ่งแสดงอยู่ในความสัมพันธ์แลกเปลี่ยนหรือมูลค่าแลกเปลี่ยนของสินค้าจึงเป็นมูลค่าของมัน ความคืบหน้าในการสอบสวนจะนำเรากลับไปยังมูลค่าแลกเปลี่ยน ซึ่งเป็นวิถีการแสดงออกหรือรูปปรากฏที่มูลค่าจำเป็น อย่างไรก็ดี ระหว่างนี้เราจะพิจารณาต่างหากจากรูปนั้น
ฉะนั้นแล้ว มูลค่าใช้สอยหรือสินค้าจึงมีมูลค่าเพราะภายในมีแรงงานมนุษย์นามธรรมที่กลายเป็นรูปธรรมหรือกลายเป็นวัตถุอยู่เท่านั้น แล้วจะวัดขนาดของมูลค่าอย่างไร? ด้วยปริมาณของ „แก่นสารก่อสร้างมูลค่า“ หรือแรงงานที่มีอยู่ข้างใน ปริมาณของแรงงานเองวัดที่ระยะเวลา และเวลาแรงงานมีไม้วัดเป็นช่วงเวลาที่แน่นอน อาทิชั่วโมง วัน ฯลฯ
อาจดูเหมือนว่า ถ้าปริมาณของแรงงานที่ใช้จ่ายไประหว่างการผลิตเป็นตัวกำหนดมูลค่าของสินค้าแล้ว ยิ่งคนเกียจคร้านและงุ่มง่ามเท่าใด สินค้าของเขายิ่งมีค่าเท่านั้น เพราะต้องใช้เวลาผลิตมากกว่า แรงงานที่ประกอบแก่นสารของมูลค่าทว่าคือแรงงานมนุษย์ที่เท่ากัน การใช้จ่ายพลังแรงงานมนุษย์ที่เหมือนกัน ในที่นี้ ให้นับพลังแรงงานรวมของสังคมซึ่งสำแดงอยู่ในมูลค่าของสินค้าทั้งปวงเป็นพลังแรงงานมนุษย์อันหนึ่งอันเดียว โดยประกอบขึ้นจากพลังแรงงานปัจเจกเหลือคณานับ พลังแรงงานปัจเจกเหล่านี้ล้วนแต่เป็นพลังแรงงานมนุษย์ที่เหมือนกัน ถึงขนาดที่มีคุณลักษณะเป็นพลังแรงงานเฉลี่ยทางสังคม ทำงานเช่นพลังแรงงานเฉลี่ยทางสังคมดังกล่าว และจึงใช้เวลาแรงงานผลิตสินค้าเท่าที่จำเป็นโดยเฉลี่ยหรือจำเป็นทางสังคม เวลาแรงงานอันจำเป็นทางสังคมคือเวลาแรงงานที่ต้องใช้สำแดงมูลค่าใช้สอยอย่างใดอย่างหนึ่ง ด้วยเงื่อนไขการผลิตที่ปกติทางสังคมที่มีอยู่ กับระดับของทักษะและความเข้มข้นของแรงงานโดยเฉลี่ยทางสังคม การนำกี่ไอน้ำมาใช้ในประเทศอังกฤษเป็นต้น อาจลดแรงงานที่ต้องใช้แปรรูปด้ายปริมาณหนึ่งเป็นสิ่งทอลงถึงครึ่งหนึ่งจากเมื่อก่อน จริงที่ช่างทอผ้าฝีมือชาวอังกฤษยังต้องใช้เวลาแรงงานเท่าเดิมกับเมื่อก่อนในการแปรรูป แต่ปัจจุบันผลผลิตจากชั่วโมงงานของเขาแต่ละคนแสดงถึงครึ่งหนึ่งของชั่วโมงงานทางสังคมเท่านั้น มูลค่าจึงตกลงมาครึ่งหนึ่งจากเมื่อก่อน
