แล้วเมื่อเราเพิกจากมูลค่าใช้สอยของผลผลิตแรงงานจริง ๆ เราก็จะได้มูลค่าของมันดังเพิ่งวินิจฉัยไป สิ่งร่วมกันนั้น ซึ่งแสดงอยู่ในความสัมพันธ์แลกเปลี่ยนหรือมูลค่าแลกเปลี่ยนของสินค้า จึงเป็นมูลค่าของมัน การสืบสวนคืบหน้ามาจนได้นำเรากลับไปหามูลค่าแลกเปลี่ยน ซึ่งเป็นวิถีการแสดงออกหรือรูปปรากฏที่มูลค่าจำเป็น อย่างไรก็ดี ระหว่างนี้เราจะพิจารณาต่างหากจากรูปนั้น
มูลค่าใช้สอยหรือสินค้าจึงมีมูลค่าเพียงเพราะมีแรงงานมนุษย์นามธรรมที่ถูกทำให้เป็นรูปธรรมหรือเป็นจริงอยู่ภายใน แล้วจะวัดขนาดของมูลค่าอย่างไร? ด้วยปริมาณของ „แก่นสารสร้างมูลค่า“ หรือแรงงานข้างใน ปริมาณของแรงงานเองวัดด้วยระยะเวลา และเวลาแรงงานใช้ช่วงเวลาที่แน่นอนเป็นไม้วัด อาทิชั่วโมง วัน ฯลฯ
อาจดูเหมือนว่า ถ้าปริมาณของแรงงานที่ใช้ไประหว่างการผลิตเป็นตัวกำหนดมูลค่าของสินค้าแล้ว ยิ่งคนเกียจคร้านและงุ่มง่ามเท่าใด สินค้าของเขายิ่งมีค่าเท่านั้น เพราะต้องใช้เวลาผลิตมากกว่า แรงงานซึ่งสร้างแก่นสารของมูลค่าทว่าคือแรงงานมนุษย์ที่เท่ากัน หรือการใช้พลังแรงงานมนุษย์ที่เหมือนกัน ในที่นี้ พลังแรงงานรวมทั้งหมดของสังคม ซึ่งสำแดงอยู่ในมูลค่าของสินค้าทั้งปวง นับเป็นพลังแรงงานมนุษย์อันหนึ่งอันเดียว แม้จะประกอบขึ้นจากพลังแรงงานปัจเจกเหลือคณานับ พลังแรงงานปัจเจกเหล่านี้ล้วนแต่เป็นพลังแรงงานมนุษย์ที่เหมือนกัน ตราบที่มีคุณลักษณะเช่นพลังแรงงานเฉลี่ยทางสังคมและทำงานเช่นพลังแรงงานเฉลี่ยทางสังคม และจึงใช้เวลาแรงงานเท่าที่จำเป็นโดยเฉลี่ยหรือจำเป็นทางสังคมในการผลิตสินค้า เวลาแรงงานอันจำเป็นทางสังคมคือเวลาแรงงานที่ต้องใช้เพื่อสำแดงมูลค่าใช้สอยอย่างหนึ่ง ด้วยเงื่อนไขการผลิตโดยปกติทางสังคมที่มีอยู่ กับระดับทักษะและความเข้มข้นของแรงงานโดยเฉลี่ยทางสังคม หลังประเทศอังกฤษนำกี่ไอน้ำมาใช้เป็นต้น แรงงานที่ต้องใช้แปรรูปด้ายเป็นสิ่งทอลดลงไปประมาณครึ่งหนึ่งจากเมื่อก่อน เป็นเรื่องจริงที่ช่างทอผ้าทอมือชาวอังกฤษยังต้องใช้เวลาแรงงานแปรรูปเท่าเดิม แต่ในปัจจุบัน ผลผลิตจากชั่วโมงงานของเขาแต่ละคนแสดงถึงแค่ครึ่งของชั่วโมงงานทางสังคม มูลค่าจึงตกลงมาครึ่งหนึ่งจากเมื่อก่อน
