| ประเด็นที่ ๒ | กรณีการกล่าวว่า พระอรหันต์และพระพุทธเจ้า ยังมีความโกรธอยู่ |
| ข้อพิจารณาในประเด็นที่ ๒ |
๒.๑ ประเด็นดังกล่าว ปรากฏข้อความบาลีในจาตุมสูตร พระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๓ ว่า เตน โข ปน สมเยน สารีปุตตโมคคลลานปุปมุขานิ ปญฺจมตฺตานิ ภิกฺขุสตานิ จาตุมํ อนุปฺปฺตตานิ โหนฺติ ภควนฺต ทสฺสนาย ฯ เต จ อาคนฺตุกา ภิกขู เนวาสิเกหิ ภิกฺขูหิ สทฺธึ ปฏิสมฺโมทมานา เสนาสนานิ ปญฺญาปยมานา ปตฺตจีวรานิ ปฏิสามยมานา อุจฺจาสทฺทา มหาสทฺทา อเหสุํ ฯ...คจฺฉถ ภิกฺขเว ปณาเมมิ โว น โว มม สนฺติเก วตฺถพุพนติ ฯ
แปลความว่า ก็สมัยนั้น ภิกษุประมาณห้าร้อยรูป มีพระสารีบุตรและพระโมคคัลลานะเป็นประธาน เดินทางไปถึงหมู่บ้านจาตุมา เพื่อเฝ้าพระผู้มีพระภาคก็ภิกษุอาคันตุกะเหล่านั้น ปราศรัยกับพวกภิกษุท้องถิ่น จัดเสนาสนะ เก็บบาตรและจีวร จึงเกิดเสียงดังอื้ออึงขึ้น พระผู้มีพระภาคตรัสว่า ดูกรภิกษุทั้งหลาย พวกเธอจงพากันไป เราประณามพวกเธอ พวกเธอไม่ควรอยู่ในสำนักของเรา
อรรถกถาจาตุมสูตร อธิบายคำบาลีว่า ปณาเมมิ ไว้ดังนี้ว่า ปณาเมมีติ นีหรามิ น โว มม สนฺติ เก วตฺตพฺพนฺติ ตุเมฺห มาทิสสฺส พุทฺธสฺส วสนฏฺฐานํ อาคนฺตฺวา เอวํ มหาสทฺทํ กโรถ อตฺตโน ธมฺมตาย วสนฺตา กึ นาม สารุปฺปํ กริสฺสถ ตุมฺหาทิสานํ มม สนฺติเก วสนกิจจํ นตฺถีติ ทีเปติ
แปลความว่า บทว่า ปณาเมมิ แปลว่า ไล่ ข้อว่า น โว มม สนฺติเก วตฺตพฺพํ พระผู้มีพระภาคทรงแสดงว่า พวกเธอมาถึงที่อยู่ของพระพุทธเจ้าเช่นเราแล้ว ยังทำเสียงดังได้ขนาดนี้ เมื่ออยู่กันตามลำพังตนเอง จักทำเรื่องที่สมควรได้อย่างไร ภิกษุเช่นพวกเธอ ไม่มีความจำเป็นที่จะอยู่ในสำนักเรา
๒.๒ กรณีนี้ มีการกล่าวอ้างว่า พระพุทธเจ้าตรัสว่า เราไม่ชอบใจเสียงนั้น ซึ่งมีความหมายว่า พระพุทธเจ้าโกรธที่ภิกษุหลายร้อยรูปทำเสียงดังในที่ประทับของพระพุทธองค์ แต่จาตุมสูตรทั้งภาคบาลีอักษรไทยและภาคคำแปลเป็นภาษาไทย ไม่ปรากฏคำบาลีที่จะแปลได้ว่า "เราไม่ชอบใจเสียงนั้น" ทั้งไม่ปรากฏคำแปลเป็นภาษาไทยว่า "เราไม่ชอบใจเสียงนั้น" แต่อย่างใดทั้งสิ้น ปรากฏแต่เพียงคำบาลีว่า "ปณาเมมิ" ซึ่งแปลล้อศัพท์ว่า "ประณาม" แปลความว่า "ไล่"
๒.๒.๑ คำบาลีว่า "ปณาเมมิ" เป็นนโยบายในทางปกครองคณะสงฆ์ ดังปรากฏคำบาลีจาตุมสูตร หลังจากที่ทรงประณามภิกษุสงฆ์แล้ว ดังนี้ว่า อถ โข ภควา อายสุมนฺตํ มหาโมคฺคลฺลานํ อามนฺเตสิ กินฺติ เต โมคฺคลฺลาน อโหสิ มยา ภิกฺขุสงฺเฆ ปณามิเตติ ฯ เอวํ โข เม ภนฺเต อโหสิ ภควตา ภิกฺขุสงฺเฆ ปณามิเต อปฺโปสฺ สุกฺโกทานิ ภควา ทิฏฺฐธมฺมสุขวิหารํ อนุยุตฺโต วิหริสฺสติ อหญฺจทานิ อายสฺมา จ สารีปุตฺโต ภิกฺขุสงฆํ ปริหริสฺสามติ ฯ สาธุ สาธุ โมคฺคลฺลาน อหํ วา หิ โมคฺคลฺลาน ภิกฺขุสงฺฆํ ปริหเรยฺยํ สารีปุตฺตโมคฺคลฺลานา วาติ
แปลความว่า ลำดับนั้น พระผู้มีพระภาคตรัสเรียกพระมหาโมคคัลลานะมาถามว่า ดูกรโมคคัลลานะเมื่อเราประณามภิกษุสงฆ์แล้ว เธอคิดอย่างไร
ท่านพระมหาโมคคัลลานะ กราบทูลว่า ข้าแต่พระพุทธองค์ผู้เจริญ เมื่อพระผู้มีพระภาค ทรงประณามภิกษุสงฆ์แล้ว ข้าพระองค์คิดอย่างนี้ว่า บัดนี้ พระผู้มีพระภาค จักทรงมีเวลาว่างประกอบปัจจุบันสุขวิหารธรรมประทับอยู่ ณ บัดนี้ เราและท่านพระสารีบุตร จักช่วยกันปกครองภิกษุสงฆ์
