ไทยสถาปนากษัตริย์เขมร/เอกสาร 16
ด้วยเจ้าพระยาสุริยวงศ์[1] รับพระบรมราชโองการใส่เกล้าฯ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าสั่งว่า แต่ก่อน พระยาอนุชิตชาญไชย ข้าหลวง ซึ่งออกไปฟังราชการอยู่ ณ เมืองพระตะบอง มีใบบอกเข้ามาว่า องค์สมเด็จพระหริรักษารามมหาอิศราธิบดีป่วยถึงแก่พิราลัยลงแล้ว องค์พระนโรดมพรหมบริยรักษามหาอุปราช พระยาพระเขมรให้เกณฑ์คนออกตั้งค่าย กำหนดให้ได้ด้านละ ๓๐๐๔๐๐ คน ก็ได้คนมาแต่ ๒๐๓๐ คน มาอยู่รักษาค่าย ๔๕ วัน คนก็กระจัดกระจายไป ปืนคาบศิลาที่องค์สมเด็จพระหริรักษารามมหาอิศราธิบดีจ่ายให้รักษาหน้าที่อยู่แต่ก่อน องค์พระนโรดมพรหมบริรักษามหาอุปราช พระยาพระเขมร จะเรียกคืน ก็พากันขัดแขงเสีย แล้วว่า ญวนให้อ้ายตวนหลีเป็นทัพหน้ามาเกลี้ยกล่อมแขกจามที่ท่ากะพงหลวง เมืองอุดงมีไชย แล้วพูดจายุยั่วพวกจีนพวกแขกให้กำเริบขึ้นก่อน ญวนจะยกกองทัพตามมาภายหลัง พระยาพระเขมร ไพร่บ้านพลเมือง พากันตื่นตกใจ ไม่คิดที่จะรักษาบ้านเมือง คิดแต่จะหนีเอาตัวรอด ทรงรอคอยฟังศุภอักษรเมืองอุดงมีไชยมาถึง ๒ เดือนแล้ว ก็ไม่มีเข้ามา จึ่งได้โปรดเกล้าฯ จะให้เจ้าพระยายมราช[2] ออกไปตั้งฟังราชการอยู่ ณ เมืองพระตะบอง บัดนี้ พระยาอนุชิตชาญไชยบอกเข้ามาถึงกรุงเทพฯ วัน ๖ ๙ฯ ๒ ค่ำว่า[3] ได้แต่งคนลงไปสืบฟังราชการ ณ เมืองอุดงมีไชย กลับมาได้ความว่า เมื่อองค์สมเด็จพระหริรักษารามมหาอิศราธิบดีถึงแก่พิราลัยลงแล้ว มีข่าวร้ายลือกันต่าง ๆ พระยาพระเขมร ไพร่บ้านพลเมือง สะดุ้งสะเทือนตื่นตกใจอยู่ประมาณ ๑๑๑๒ วัน ต่อมา การสงบเรียบร้อยลง เดี๋ยวนี้ก็เป็นปกติแล้ว องค์พระนโรดมพรหมบริรักษามหาอุปราช พระยาพระเขมร แต่งให้พระยาธิราชมนตรี พระยารัตนสุริยวงศ์ พระยาศรีธรรมาธิราช พระยาสุนทรอักขรา พระยาคเชนทศการ พระยาคเชนทรา นายไพร่ ๕๕ คน นำเครื่องยศองค์สมเด็จพระหริรักษารามมหาอิศราธิบดีเข้ามาถึงเมืองพระตะบองวัน ๒ ๕ฯ ๑ ค่ำ[4] พระยาอนุชิตชาญไชยได้ถามราชการที่เมืองอุดงมีไชยและเมืองญวนก็สงบอยู่ ถามถึงกองทัพฝรั่งกับญวน พระยาธิราชมนตรีก็ว่า แต่งคนลงไปสืบได้ความว่า ญวนกับฝรั่งหาได้รบกันไม่ มีความดังนี้ แล้วทางเมืองจีนก็ได้ข่าวเข้ามาว่า กองทัพอังกฤษ กองทัพฝรั่งเศส ซึ่งยกไปตีเมืองปักกิ่งนั้น เจ้าปักกิ่งยอมทำหนังสือสัญญาเลิกการรบกันแล้ว กองทัพอังกฤษ กองทัพฝรั่งเศส ก็เลิกกลับไป แต่กองทัพฝรั่งเศสจะยกมาเมืองไซ่ง่อน จะคิดทำศึกกับญวนให้แขงแรงให้สำเร็จในฤดูแล้งนี้ ซึ่งโปรดเกล้าฯ จะให้เจ้าพระยายมราชออกไปตั้งฟังราชการอยู่ ณ เมืองพระตะบอง จะให้ออกไปตามที่กำหนดไว้ หรือจะให้งดไว้ ขอให้ปรึกษามาให้แจ้งตามรับสั่ง
| เลขที่ | ๑๖๖ | |
| หมู่ | จดหมายเหตุ ร. ๔ จ.ศ. ไม่มี | |
| ชื่อ | พระบรมราชโองการ เรื่อง องค์พระนโรดม และข้อราชการเมืองอุดงมีไชย |