ความวินิจฉัยต่อไปนี้จะว่าเปนข้อ ๆ ตามลำดับเลขในคำอธิบายที่กล่าวมาแล้ว
๑วินิจฉัยเรื่องสมเด็จพระไชยราชาธิราชสวรรคต ในหนังสือพระราชพงศาวดารทุกฉบับความยุติว่า สมเด็จพระไชยราชาธิราชเสด็จกลับจากเมืองเชียงใหม่เมื่อวันสิ้นเดือน ๔ แล (ฉบับหลวงประเสริฐว่า) สวรรคตในเดือน ๖ พิเคราะห์ดูระยะเวลากล่าวเดือน ๑ เห็นว่าจะประชวรมากลางทาง แต่เสด็จมาถึงกรุงฯ แล้วจึงสวรรคต แลมีเค้าเงื่อนว่าจะได้ทรงสั่งมอบเวรราชสมบัติ ดังจะวินิจฉัยต่อไปในข้อหน้า
๒วินิจฉัยเรื่องพระแก้วฟ้ารับรัชทายาท พระแก้วฟ้าเปนพระราชบุตรของสมเด็จพระไชยราชาธิราช เจ้าจอมมารดาเปนที่ท้าวศรีสุดาจันทร์ ซึ่งในกฎหมายทำเนียบศักดินากำหนดว่าเปนตำแหน่ง “นางท้าวพระสนมเอก⟨”⟩ มีในทำเนียบ ๔ คนด้วยกัน เปนที่ท้าวอินทรสุเรนทร์ คน ๑ ท้าวศรีสุดาจันทร์ คน ๑ ท้าวอินทรเทวี คน ๑ ท้าวศรีจุฬาลักษณ์ คน ๑ พระสนมเอกที่บันดาศักดิ์เปนนางท้าวนี้ยังมีจนในรัชกาลสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ปรากฎในหนังสือพระราชพงศาวดารว่า น้องสาวพระเพทราชาคน ๑ ได้เปนที่ท้าวศรีจุฬาลักษณ์ มีพระเจ้าลูกยาเธอพระองค์หญิง ทรงพระนามว่า พระองค์เจ้าแก้ว สมเด็จพระเพทราชาทรงสถาปนาเปนเจ้าฟ้ากรมขุนเสนาบริรักษ์ ข้อนี้ส่อให้เห็นว่า พระแก้วฟ้านั้นเดมเปนเพียงชั้นพระองค์เจ้าด้วยเปนลูกพระสนม ตรงกับราชกุมารศักดิ์อันมีอยู่ในกฎมนเทียรบาลว่า
