อธิบาย เรื่อง เครื่องมะโหรีปี่พาทย์/คำนำ
เจ้าจอมสมบุญ รัชชกาลที่ ๕ ให้มาแจ้งความยังราชบัณฑิตยสภาว่า จะทำการปลงศพสนองคุณนายซุ้ย มันประเสริฐ ผู้บิดา อันได้รับพระราชทานพระบรมราชานุญาตโดยทรงพระมหากรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ทำฌาปนกิจที่สุสานหลวงวัดเทพศิรินทราวาสในเดือนมกราคมนี้ ขอให้ราชบัณฑิตยสภาเลือกหาเรื่องหนังสือซึ่งจะพิมพ์แจกเนื่องในงานศพบิดาสักเรื่องหนึ่ง ข้าพเจ้าเปนผู้รับธุระเลือกเรื่องหนังสือ นึกเสียดายที่เวลามีน้อย จะพิมพ์หนังสือเรื่องยาวไม่ทันการ และคิดประมาณดูผู้ที่จะได้รับหนังสือแจกในงานนี้เห็นจะมีหลายจำพวกและมีหลายชั้นบันดาศักดิ์ จะต้องหาเรื่องหนังสือให้พึงพอใจอ่านด้วยกัน ข้าพเจ้าค้นดูหนังสือซึ่งมีฉะบับอยู่แล้ว พบหนังสืออธิบายว่าด้วยเครื่องมะโหรีปี่พทาย์ของไทยซึ่งข้าพเจ้าได้แต่งไว้แต่เมื่อในรัชชกาลที่ ๖ มีอยู่เรื่องหนึ่ง หนังสือนี้ได้มีผู้ขออนุญาตเอาไปแปลเป็นภาษาฝรั่งเศสและภาษาอังกฤษแล้ว แต่ส่วนภาษาไทยที่เปนตัวต้นฉะบับเดิมยังหาเคยได้พิมพ์ไม่ เปนหนังสือไม่สู้จะยืดยาวนัก พอจะพิมพ์ให้ทันงานได้ ข้าพเจ้าจึงจัดหนังสือเรื่องอธิบายเครื่องมะโหรีปี่พาทย์ไทยให้เจ้าจอมสมบุญพิมพ์ตามประสงค์
เมื่อข้าพเจ้าแต่งหนังสือเรื่องอธิบายเครื่องมะโหรีปี่พาทย์ของไทยที่พิมพ์ในสมุดเล่มนี้ ข้อความที่ข้าพเจ้าไม่ทราบเอง ได้อาศัยทูลถามสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระนริศรานุวัดติวงศ พระองค์ ๑ ถามพระครูธรรมวิธานาจารย์ สอน วัดมหาธาตุ องค์ ๑ กับพราหมณ์กุปปุสวามี อารยะ ได้เปนผู้ค้นตำราภาษาสังสกฤตให้ด้วย อิกคน ๑ หาได้สำเร็จโดยลำพังความรู้ของข้าพเจ้าเองไม่
อนึ่ง ในการพิมพ์หนังสือเรื่องนี้ เจ้าภาพได้จดประวัติสังเขปของผู้มรณะส่งมาขอให้พิมพ์ไว้เป็นที่ระลึกด้วย จึงได้พิมพ์ไว้ต่อท้ายคำนำนี้
กรรมการราชบัณฑิตยสภาขออนุโมทนาในกุศลราศีทักษินานุปทานซึ่งเจ้าจอมสมบุญได้บำเพ็ญเป็นปิตุปัฎฐานธรรมด้วยความกตัญญูกตเวที ขออานิสงส์นี้จงสำเร็จเปนอุปถัมภปัจจัยอำนวยวิบากสุขแก่ผู้มรณะสมควรแก่คติอุปบัตินั้น ๆ เทอญ
- นายกราชบัณฑิตยสภา
- วันที่ ๑๔ มกราคม พุทธศักราช ๒๔๗๑
.svg)