ไทยสถาปนากษัตริย์เขมร/เอกสาร 36
หนังสือเจ้าพระยาภูธราภัยฯ[1] ที่สมุหนายก มาถึงพระวิเศษมนตรียกกระบัตรกรมการผู้อยู่รักษาเมืองนครเสียมราฐ ด้วยมีใบบอกเข้าไปว่า ฝรั่งเศสชื่อเวน ชื่อเมดา มาฟ้องว่า ฝรั่งซูเย กับจีนกับญวนลูกจ้าง รวม ๕ คน มาทวงหนี้ที่คลองพัดสันดาย แขวงเมืองกระพงสวาย ญวนพวกโพกำปอฆ่าซูเยตาย ลูกจ้างซูเยจำหน้าได้ว่าว่าอ้ายเสา อ้ายตือเยียง อ้ายตือเยียงให้การว่า สวรรคโลกหนู สวรรคโลกดง พวกโพกำปอประมาณ ๕๐๐–๖๐๐ คน ฆ่าซูเยตาย อ้ายตือเยียงก็ได้ส่วนแบ่งปัน มีความในใบบอกเป็นหลายประการ แลเมืองนครเสียมราฐกับเมืองพนมเปญเขตแขวงก็ติดต่อกัน เมืองพนมเปนมีกบฏต่อองค์สมเด็จพระนโรดมฯ ห้าปีสี่พวก อ้ายตือเยียงก็ให้การซัดถึงสวรรคโลกหนู สวรรคโลกดง พวกโพกำปอ ว่า ฆ่าฝรั่งซูเยตาย แต่การฆ่าฟันกันนั้นไม่ได้เกิดในเขตแขวงเมืองนครเสียมราฐ ซึ่งขึ้นแก่กรุงเทพฯ กับกรุงฝรั่งเศสก็เป็นทางไมตรีกัน คนฝ่ายไทยทำผิดหลบหนีไปฝ่ายเขมร ๆ แลฝรั่งเศสจะส่งตัวให้ ถ้าคนอยู่ในบังคับฝรั่งเศสทำผิดหลบหนีมากเขตแดนฝ่ายไทย ขอให้ส่งไปให้ฝรั่งเศสแลเขมรซึ่งอยู่ในบังคับฝรั่งเศสว่ากล่าว ณ ปีขาล อัฐศ๑ก๖[2] ก็ได้ให้พระยาคทาธรธรณินทร์ส่งตัวสวรรคโลกหนูไปให้องค์สมเด็จพระนโรดมฯ แล้ว ฝรั่งเศสมาฟ้องตือเยียงญวน ๆ แลฝรั่งเศสก็อยู่ในบังคับกรุงฝรั่งเศส ควรจะส่งตัวฝรั่งเศสโจทก์ ตือเยียงจำเลย ไปให้องค์สมเด็จพระนโรดม ณ เมืองพนมเปญ ซึ่งพระวิเศษมนตรียกกระบัตรบอกให้รู้เหตุการณ์หารือเข้าไปนั้นชอบแล้ว ให้พระวิเศษมนตรียกกระบัตรแต่งกรมการคุมเอาตัวฝรั่งเศสโจทก์ ตือเยียงจำเลย ไปส่งแม่ทัพฝรั่งเศสแลองค์สมเด็จพระนโรดมฯ ณ เมืองพนมเปญ สุดแล้วแต่จะชำระว่ากล่าวแก่กัน อย่าให้มีความเกี่ยวข้องอยู่แก่บ้านเมืองได้ ถ้าได้ส่งไปเดือนใด ให้บอกเข้าไปให้แจ้ง หนังสือมา ณ วัน ๒ ๑๑ ฯ ๗ ค่ำ ปีมะโรง สัมฤทธิศ๑ก๔[3]
ร่างตรานี้ พระราชเสนาทำ ๆ แล้ว ณ วัน ๗ ๙ฯ ๗ ค่ำ เวลาเช้า ๔ โมงเศษ ฯพณฯ สมุหนายก ว่าราชการอยู่ ณ จวน ได้เอาร่างตราที่จวนกราบเรียนแล้ว มีรับสั่งให้ตกแทรกลงบ้าง แล้วส่งให้มีไปตามร่างนี้เถิด เมื่อสั่งต่อหน้าหลวงศักดิ์เสนีย์เสมียนตราเมืองนนท์อยู่พร้อมหน้ากัน ครั้น ณ วัน ๒ ๑๑ ฯ ๗ ค่ำ ได้เขียนขึ้นกระดาษ ประทับตราแล้ว ส่งให้นายควร[4] ๆ ส่งให้ขุนอินนายกองส่วนเร็วเมืองปาจิณบุรีรับไป
หนังสือนายรัดตรวจพลฯ นายเวรกรมมหาดไทย มาถึงพระปาจิณบุรีปลัดหลวงยกกระบัตรกรมการผู้อยู่รักษาเมืองปาจิณบุรีและเจ้าเมืองกรมการหัวเมืองรายทาง ด้วย ⟨ฯ⟩พณฯ สมุหนายก มีพระประสาทสั่งว่า ให้มีตราออกไปถึงพระวิเศษมนตรียกกระบัตรกรมการเมืองนครเสียมราฐฉบับหนึ่งว่า ให้พระวิเศษมนตรียกกระบัตรเมืองนครเสียมราฐแต่งกรมการคุมฝรั่งเศสโจทก์ ญวนชื่อเสา ชื่อตือเยียง จำเลย ไปส่งเมืองพนมเปญโดยเร็ว ถ้าท้องตรามาถึงเมืองปาจิณบุรีและหัวเมืองรายทางวันใด ก็ให้พระปลัดกรมการเมืองปาจิณบุรีแลเจ้าเมืองกรมการหัวเมืองรายทางเร่งแต่งขุนหมื่นกรมการรีบส่งท้องตราต่อ ๆ ออกไปให้ถึงเมืองนครเสียมราฐโดยเร็ว อย่าให้ท้องตราตกค้างช้าอยู่กับบ้านเมืองให้เสียราชการไปได้ ถ้าได้ส่งท้องตราไปจากบ้านเมืองวันใด ให้มีใบบอกเข้าไปให้แจ้ง หนังสือมา ณ วัน ๒ ๑๑ ฯ ๗ ค่ำ ปีมะโรง สัมฤทธิศ๑ก๔[5]
| เลขที่ | ๒๔ | |
| หมู่ | จดหมายเหตุ ร. ๔ จ.ศ. ๑๒๓๐ | |
| ชื่อ | ตราตอบเมืองนครเสียมราฐ เรื่อง ความฝรั่งเศสชื่อเวน ชื่อเมดา มาฟ้องว่า ญวนพวกโพกำปอฆ่าซูเยตาย เดือน ๗ ปีมะโรง สัมฤทธิศ๑ก๔ | |
| ประวัติ | ของหอพระสมุดแห่งชาติ |